عبارت (فَاتَّعِظُوا بِالْعِبَرِ، وَاعْتَبِرُوا بِالْغِیَرِ، وَانْتَفِعُوا بِالنُّذُرِ) داراى سه جمله کوتاه و بسیار پرمعناست که براى بیدار ساختن غافلان بهترین عامل است و در هر یک از این سه جمله به حقیقتى جداگانه اشاره شده است.
در جمله اوّل، عبرت ها را اندرز دهنده مى شمارد. این واژه، شامل تمام حوادث تکان دهنده اى که در گذشته و حال بوده است و تاریخ پیشین ومعاصر آن را در برگرفته است، مى شود و حتى طبق آیات قرآن حوادث طبیعى مانند رفت و آمد شب و روز مى تواند عبرت باشد: «(یُقَلِّبُ اللهُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ إِنَّ فِى ذَلِکَ لَعِبْرَةً لاُِّوْلِى الاَْبْصَارِ)(1); خداوند، شب و روز را دگرگون و جانشین یکدیگر مى سازد در این عبرتى است براى صاحبان بصیرت».
در دوّمین جمله، تغییراتى که در زندگى انسان ها و در مجموعه جهان پیدا مى شود وسیله دیگرى براى پند گرفتن شمرده است. عزیزان دیروز ذلیلان امروزند و ذلیلان دیروز، عزیزان امروز، حاکمان به سرعت محکوم و محکومان به سرعت حاکم مى شوند. جوانان رعنا پیران خمیده مى شوند و کودکان ضعیف وناتوان، جوانانى نیرومند و قوى بنیه. همه چیز در حال تغییر است و چیزى پایدار نیست. از اجتماع پرشور و پرهیاهوى یک قرن قبل، امروز چیزى جز یک قبرستان خاموش باقى نمانده و از این شور و غوغایى که امروز برپاست یکصد سال بعد خبرى نیست که نیست. چه پند و اندرزى از این بهتر؟
در سوّمین جمله، اشاره به این مى فرماید که فریاد انذار کنندگان و هشدار دهندگان از هر سو بلند است. انبیا و اولیا، بزرگان و صلحا، آیات و روایات هر یک با زبان حال یا قال هشدار مى دهند. مى فرماید از این هشدارها بهره مند شوید.
1. نور، آیه 44.