عمده این خطبه از دو بخش تشکیل شده است: بخش اوّل را حمد و ثناى الهى و سپس شهادت به رسالت پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و اوصاف مهمى از آن حضرت را در بر مى گیرد. در این بخش، امام(علیه السلام) به وضع نابسامان عصر جاهلیّت اشاره کرده تا مسلمانان ضمن مقایسه با آن، نعمت هاى عظیمى را که خداوند به برکت اسلام به آنان ارزانى داشت، درک کنند.

در بخش دوّم از ظهور و بروز فتنه ها در آینده و بازگشت هایى به افکار و رفتار عصر جاهلیّت خبر مى دهد. فتنه هایى که ستمکاران آن را رهبرى مى کنند و یکى پس از دیگرى نقش محورى آن را دارند.

و در پایان خطبه، به مردم سفارش مى کند که فریب فتنه گران را نخورند و آلت دست آن ها نشوند، در راه هاى شیطان گام نگذارند، و از لقمه حرام بپرهیزند و خود را در همه حال در محضر خداوند بدانند.

* * *

1. سند خطبه:

این خطبه در منابع دیگر دیده نشده; تنها چیزى که نویسنده «مصادر نهج البلاغه» بر آن تکیه مى کند، مطلبى است که سیّد یمانى در کتاب «الطراز» آورده و به چند جمله از این خطبه استشهاد کرده است. گرچه او بعداز «سیّد رضى» مى زیسته، ولى تفاوتى که در بعضى از تعبیرات او با نهج البلاغه دیده مى شود، نشان مى دهد آن را از منبع دیگرى غیر از نهج البلاغه گرفته است. (به مصادر نهج البلاغه، جلد 2، صفحه 341، مراجعه شود).