در روایات اسلامی بر هدفمندی خلقت انسان تاکید شده است. از این رو امام صادق(ع) در تبیین هدف از خلقت انسان می فرماید: «همانا خداوند عالم را بیهوده نیافریده و آنان را به حال خود رها نکرده است، بلکه آنان را به جهت اظهار قدرتش آفریده است. و تا این که آن ها را به طاعتش تکلیف کند تا به توسط آن مستوجب خشنودی او شوند. و آنان را نیافریده تا از ایشان جلب منفعت کرده و یا دفع ضرر نماید، بلکه آنان را به جهت نفع رساندن و رساندنشان به نعمت دائمی خلق کرده است».

قرآن کریم بر هدفمند بودن عالم خلقت خصوصاً انسان تأکید فراوان کرده و می فرماید: «به یقین در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز نشانه هاى(روشنى) براى خردمندان است * (همان) کسانى که در اسرار آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند (و مى گویند:) پروردگارا! اینها را بیهوده نیافریده اى؛ منزّهى تو!». همچنین در آیه دیگر می فرماید: «ما آسمان و زمین و آنچه را میان آنهاست بیهوده نیافریدیم». همچنین می فرماید: «آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم، و به سوى ما بازگردانده نمى شوید؟!».

فلاسفه و علماى اخلاق چند نظر دارند: 1- اخلاق قابليّت تغيير دارد؛ اگر اخلاق قابل تغيير نباشد نه تنها علم اخلاق بيهوده خواهد بود، بلكه تمام برنامه هاى تربيتى انبياء و كتابهاى آسمانى لغو خواهد شد؛ تعزيرات و تمام مجازات هاى بازدارنده نيز بى معنى خواهد بود. 2- اخلاق قابل تغيير نيست. 3- صفات طبيعى و فطرى قابل تغيير نمى باشد، ولى آن صفاتى كه عوامل خارجى دارد قابل تغيير است. البته قول دوم و سوم فاقد دلیل است.
 

آنچه درباره اهمّيّت سكوت و آثار سازنده و مثبت آن در آیات و روایات ذکر شده، به اين معنى نيست كه سخن گفتن همه جا نكوهيده و مذموم باشد، بلکه هدف، باز داشتن از پرگويى و سخنان لغو و بيهوده است وگرنه در بسيارى از موارد، سخن گفتن، واجب و سكوت، حرام است. در سوره الرّحمن بعد از آفرينش انسان، نعمت بيان بزرگترين نعمت شمرده شده است. بسيارى از عبادات بزرگ مانند نماز، به وسيله زبان انجام مى شود، و جنبه هاى مثبت سخن گفتن فزونتر از جنبه هاى منفى آن است.

قرآن مى فرمايد: «آيا گمان كرديد ما شما را بيهوده آفريديم و به سوى ما بازگشت نخواهيد كرد؟!»؛ يعنى اگر قيامتى در كار نبود و زندگى شما در اين چند روز دنيا خلاصه مى شد، حيات شما پوچ و بيهوده بود. آری اين حيات جاويدان است كه به زندگى شما در اين جهان مفهوم مى بخشد و آن را از عبث بودن درآورده با حكمت خدا هماهنگ مى كند و لذا به دنبال اين آيه مى فرمايد: «پس خداوند فرمانرواى حق، برتر از آن است كه عالم هستى را عبث آفريده باشد». وجود او سراسر حق است و باطل را در آن راهى نيست و كار عبث با حق سازگار نمى باشد.

هدف از زندگی و فلسفه آفرینش، پرسشی است که از گذشته دور در ذهن بشر وجود داشته و در این میان اسلام و سایر ادیان، انسان را تشویق و ترغیب به تحقیق و مطالعه می کنند. خداوند در قرآن می فرماید: «آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریدیم، و به سوی ما بازگردانده نمی شوید؟». همچنین امام علی(ع) می فرمایند: « خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده و در کجا زندگی می کند و به کجا خواهد رفت». از سویی در کتاب اوستا آمده: «ای آفریننده بزرگ! از راه خرد و الهام، راز پدید آمدن آفرینش را به من بیاموز». و... .

آن چه که به زندگى هدف مى دهد و آن را معقول و حکیمانه مى سازد آن است که مقدّمه جهان دیگرى باشد و تحمّل مشکلات این زندگى، به خاطر استفاده در مسیر یک زندگى جاودان باشد. قرآن مى فرماید: «شما زندگى این جهان را دانستید، چگونه متذکّر نمى شوید». در واقع این جهان با تمام وجودش فریاد مى زند که بعد از آن، جهان دیگرى است. از این رو قرآن می فرماید: «آیا شما گمان کردید که شما را بیهوده آفریدیم و شما به سوى ما باز نمى گردید؟». از این رو بعد از این جهان باید جهان دیگرى وجود داشته باشد.

اعتقاد به قیامت از پایه های ایمان در اسلام است و همه ادیان آسمانى بر این نکته اتفاق دارند که خداوند، مردم را پس از مرگشان در روز قیامت زنده مى کند تا به کارهایشان پاداش دهد خداوند در این رابطه می فرماید: «آیا پنداشتید که شمارا بیهوده آفریدیم و شما به سوى ما باز گردانده نمى شوید». از این رو مرگ، پایان زندگى نیست، بلکه انتقال از جهانى به جهان دیگر و از حیاتى کوتاه به حیاتى همیشگى است.