آفرینش انسان از خاک یا گل، در سوره های انسان، مومنون، روم، صافات، حجر و الرحمن مورد اشاره قرار گرفته است. از مجموعه این آيات استفاده مى ‌شود كه انسان در آغاز خاك بود و پس از آمیخته شدن با آب، تبديل به گِل شده و پس از مدتی اين گل، شكل لجن بد بوئی به خود گرفته و... . اما در آیات دیگری از قرآن، خلقت انسان را از نطفه مختلط مى ‌شمرد، که البته منظور از اين آيات، آفرينش انسان در مراحل و نسل ‌هاى بعد است. به اين ترتيب كه جدّ نخستين ما از خاك آفريده شد و فرزندان و اعقاب او از نطفه امشاج.

«انسان شناسی» تاثیر بسزایی در مقوله «آزادی» دارد. در واقع اگر جهان هستی را مخلوق اراده خالقی حکیم دانستیم که افعالش هدفمند است، انسان نیز که جزئی از جهان هستی است دارای هدفی خواهد بود. از این رو قرآن می فرماید: «آیا گمان کرده اید که ما شما را بیهوده آفریده ایم؟». بر این اساس در فرهنگ قرآنی، خداوند انسان را آفرید تا به مقام و منزلت «خلیفه اللهی» برسد نه آن که در مادیات غوطه ور شود. لذا آزادی انسان در راستای تأمین فلسفه خلقت، وسیله ای است که انسان را به کمال می رساند، از این رو آزادی هدف نیست.

زندگی بدون هدف و «پوچ گرایانه»، آثار گوناگونی در روح و روان انسان دارد. زندگی بدون هدف، احساس حیات طبیعی را دگرگونی ساخته و زندگی را به عنوان یک ضرورت تنفّرآمیز جلوه می دهد. از سویی زندگی بدون غایت، سبب ازهم پاشیدگی واقعیات و قوانین و روابط حاکم بر آنها شده، و سقوط ارزش ها و مخلوط شدن عظمت ها و پستی ها را به دنبال دارد. در واقع این آثار از ناتوانی در تفسیر حیات و قوانین آن ناشی می شود، خصوصاً اگر این بیماری به شکل فلسفه و مکتب عرضه شود.

دیدگاه های مختلفی از سوی مکاتب دینی در ارتباط با «فلسفه زندگی» ارائه شده است؛ مثلا هدف از زندگی در مکتب بودا ترک لذایذ و تن دادن به ریاضت ها برای وصول به «نیروانا»، یعنی انسانِ اعلی است. و نزد هدونیست ها پرورش غرایز طبیعی و استفاده از آنها برای تحصیل لذت می باشد. از سویی فلاسفه اسلامی می گویند: «فیاضیت مطلقه خدا ایجاب فیض بخشی دارد، و جهان آفرینش محصول عالیه فیض او است». همچنین جمعی از عرفا، هدف خداوند از خلقت موجودات را تجلّی خود در جهات ممکنات می دانند.

از منظر اسلام حیات و زندگی دارای دو جلوه پوچ و حقیقی است. از این رو درجلوه پوچ حیات، انسان حیات خود را جز خواب و لذت جویی ندانسته و تنها به مظاهر دنیوی توجه می کند. قرآن در این باره می فرماید: «بدانید زندگی دنیا تنها سرگرمی و تجمل پرستی و ... در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزندان است». اما در جلوه حقیقی حیات، هدف انسان قرب به خداوند و لقا و فنا در ذات او است. قرآن در این باره می فرماید: «زندگی دنیا، چیزی جز بازی و سرگرمی نیست و سرای آخرت برای آنان که پرهیزکارند، بهتر است، آیا نمی اندیشید؟».

برخی از آیات قرآن هدف از خلقت جنّ و انس را عبادت معرفی کرده و می فرماید: «من جنّ و انس را نیافریدم جز برای این که عبادتم کنند[و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند]). لکن در معنی «یعْبُدُونِ» اختلاف است، ابن عباس آن را به معنی «لیعرفون» دانسته؛ زیرا معرفت مقدم بر عبادت است. همچنین احتمال دارد که مقصود از «لِیعْبُدُونِ»، رسیدن به عبودیت مطلقه و اذعان و اعتقاد به آن باشد، که مطابق حدیثی از امام صادق(ع)، کُنه آن ربوبیت است. و این حالت همان مقام فنای در ذات و لقای الهی است.

قرآن کریم بر هدفمند بودن عالم خلقت خصوصاً انسان تأکید فراوان کرده و می فرماید: «به یقین در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز نشانه هاى(روشنى) براى خردمندان است * (همان) کسانى که در اسرار آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند (و مى گویند:) پروردگارا! اینها را بیهوده نیافریده اى؛ منزّهى تو!». همچنین در آیه دیگر می فرماید: «ما آسمان و زمین و آنچه را میان آنهاست بیهوده نیافریدیم». همچنین می فرماید: «آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم، و به سوى ما بازگردانده نمى شوید؟!».

در روایات اسلامی بر هدفمندی خلقت انسان تاکید شده است. از این رو امام صادق(ع) در تبیین هدف از خلقت انسان می فرماید: «همانا خداوند عالم را بیهوده نیافریده و آنان را به حال خود رها نکرده است، بلکه آنان را به جهت اظهار قدرتش آفریده است. و تا این که آن ها را به طاعتش تکلیف کند تا به توسط آن مستوجب خشنودی او شوند. و آنان را نیافریده تا از ایشان جلب منفعت کرده و یا دفع ضرر نماید، بلکه آنان را به جهت نفع رساندن و رساندنشان به نعمت دائمی خلق کرده است».

زندگی افرادی که خلقت و آفرینش را هدفمند می دانند، دارای ویژگی هایی است که اولین آن شناخت موقعیت خویشتن در جهان هستی و التزام در تکامل شخصیت انسانی است. از سویی زندگی هدفدار می تواند چهره واقعی حیات را آشکار ساخته و انسان را به سعادت و نور رهنمون سازد. از سوی دیگر زندگی دارای هدف، زنجیر گرانباری که در جریان کارزار ماده و حیات در وجود ما تعبیه شده، از گردن روح باز کرده و با بستن دست و پای هوی و هوس، انسان را به آزادی می رساند.

دین و مذهب پناهگاهی امن برای فرار از «پوچ گرایی» و نامفهوم بودن زندگی است. از این رو یکی از بزرگ ترین روان شناسان غربی، به نام پروفسور «یونگ» می گوید: «دو سوم بیمارانی که از سراسر جهان به من مراجعه کرده اند، افراد تحصیل کرده ای هستند که درد بزرگ آنان پوچی و نامفهومی زندگی است که بر اثر تکنولوژی، جمود تعالیم، کوته نظری و تعصّب بشر لامذهب است که سرگشته در جست و جوی روح خود می باشد و تا مذهبی نیابد آسایش ندارد». در واقع فقدان مذهب، پوچی و بی معنا بودن زندگی را به دنبال دارد.