هدف خلقت انسان، رسيدن به تكامل است و در عصر ظهور، زمينه مساعدى براى رسيدن به آن كمال پيدا مى شود؛ لکن اين شرايط و قابليت ها هنگامى به بار مى نشيند، كه بشر به مدت كافى در آن عصر زندگى كند، تا در سايه حكومت عدل گستر الهى به نهايت كمالش برسد؛ زیرا، اولا: هدف امام(عج) از برپایی حكومت پياده شدن عبوديت در تمام جامعه است كه اين به نوبه خود اقتضاء دارد كه بشر عمرى طولانى در عصر ظهور داشته باشد. ثانيا: بعيد به نظر مى رسد كه زمان ظهور، که وقت نتيجه گيرى از انتظار چند هزار ساله است، كوتاه تر از مقدمه اش باشد.

در فلسفه به اثبات رسيده كه نتيجه، علت فاعليت فاعل است و از آنجا که افعال الهی داراى هدف است، اگر در عالم خلقت، انسانى نباشد خلقت حيوان و … لغو خواهد بود. انسانها نیز اگر چه در ظاهر مشترکند؛ ولى در واقع با يكديگر اختلاف دارند. لذا می توان گفت: نوع انسان به مانند درختى است كه ميوه آن، وجود انسان كامل است و او كسى غير از حجت معصوم خدا بر روى زمين نيست. در نتیجه انسان كامل از آن جهت كه علت غايى وجود انسان و ... است، وجودش هميشه ضرورى است و اگر نباشد وجود سایر مخلوقات بیهوده خواهد بود.

هدف از زندگی و فلسفه آفرینش، پرسشی است که از گذشته دور در ذهن بشر وجود داشته و در این میان اسلام و سایر ادیان، انسان را تشویق و ترغیب به تحقیق و مطالعه می کنند. خداوند در قرآن می فرماید: «آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریدیم، و به سوی ما بازگردانده نمی شوید؟». همچنین امام علی(ع) می فرمایند: « خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده و در کجا زندگی می کند و به کجا خواهد رفت». از سویی در کتاب اوستا آمده: «ای آفریننده بزرگ! از راه خرد و الهام، راز پدید آمدن آفرینش را به من بیاموز». و... .

مطابق جهان بینی الهی، آفرینش بر اساس حکمت و غایت است. اما اشاعره معتقدند: غایتمندی افعال الهی، احتیاج خداوند به آن هدف را به دنبال دارد. اما در پاسخ به آنان گفته شده: وجود هدف در فعل خداوند، در جهت تکامل مخلوق است. از این رو تفتازانی می گوید: «تعلیل برخی از افعال به ویژه احکام شرعی به مصالح مطلبی است آشکار،...، چنان که خداوند می فرماید: «جن و انس را نیافریدم، مگر آن که عبادتم کنند(به من نزدیک شوند)». در واقع غایتمندی افعال الهی از مسائل تعبدی نیست تا به نصوص دینی بسنده شود، بلکه مسأله عقلی است.

افرادی که آفرینش هستی را هدفمند نمی دانند در مواجهه با مشکلات زندگی، گرفتار «پوچ گرایی» شده و دنیا و زندگی را سراسر خیال می دانند؛ لذا بر هر فرد لازم است که با بررسی صحیح، به هدف غایی خلقت رهنمون گردد. از این رو برخی از متفکران، به ویژه دانشمندان غربی، همانند «فرانتس کافکا»، «آلبر کامو»، «ساموئل بکت»، و... به جهت عدم ترسیم صحیح از هدف زندگی، در مهلکه پوچ گرایی افتاده اند. از سویی اندیشه مرگ و حل نشدن معمای آن، افرادی مانند «خیام» و «معرّی» را به سوی یأس و بدبینی کشانده است.

با مطالعه موضوعاتی مانند «هدف از آفرینش انسان»، و «جایگاه آدمی در نظام خلقت»، و... درمی یابیم که «توسعه اقتصادی» هدف نهایی و اصیل انسان در این جهان نمی باشد، بلکه به عنوان هدفی متوسط، یعنی وسیله و ابزاری در راه رسیدن انسان به فضایل و مکارم اخلاقی و پیمودن مسیر «قرب الی اللَّه» می باشد. قرآن در این باره می فرماید: «و از روزیهاى پاکیزه بهره مندتان ساخت؛ تا شکر(نعمت هایش را) به جا آورید». همچنین می فرماید: «با آنچه خداوند به تو عنایت کرده است، خانه آخرت را طلب نما و نصیب خود را از دنیا فراموش نکن».

این دو تعبیر قرآن درست به آن مى ماند كه شخص نجار بگويد: قسمت زيادى از اين چوب هايى را كه فراهم ساخته ام براى تهيه درب هاى زيبا است و قسمت زياد ديگرى براى سوزاندن و افروختن آتش، چوب هايى كه صاف و محكم و سالم اند در قسم اول مصرف مى شود و چوب هاى ناصاف و بدقواره و سست و تكه پاره در قسمت دوم. در حقيقت نجار دوگونه هدف دارد، يكى هدف اصلى و ديگرى هدف تبعى.