حج حکمت ها، کارکردها و ظرفیت های بسیار متنوعی دارد، مانند: 1. تقویت بعد اخلاقی و دگرگونی های درونی و روحی با خودسازی و جدا شدن انسان از مرزهای زندگی مادی و امتیازات ظاهری و زر و زیور. 2. برجسته شدن بعد سیاسی جامعه مسلمانان و از بین رفتن تعصبات ملی و نژادی آنها با ایستادن همه در صف واحد امت اسلام علیه استعمار. 3. ارتباط قشرهای مختلف مسلمانان از لحاظ فرهنگی و علمی. 4. امکان کم شدن فاصله طبقاتی با تقویت پایه های اقتصادی جهان اسلام و بسیاری برکات دیگر.

امام علی(ع) در خطبه 53 نهج البلاغه مى فرمايد: «از شرائط كمال قربانى آن است كه گوشهايش صاف و برافراشته و چشمانش سالم باشد، بنابراين هرگاه گوش و چشمش سالم باشد، قربانى كامل و سالم است». این کار از این جهت است که قربانى كردن يك عبادت است و از باب رعایت ادب و احترام براى تقديم به درگاه پروردگار، شایسته است که بهترين مورد برگزيده شود. همان طور كه نماز خواندن زنان با حجاب كامل، پوشيدن لباسهاى تميز و معطر بودن به هنگام نماز، و ... همه نوعى اداى احترام به پيشگاه حق است.

از دشوارترين لحظات تاريخ كربلا، لحظه وداع جانسوز قافله اسيران با بدن هاى پاره پاره شهيدان است. دشمنان، اسيران دل سوخته را از كنار آن پيكرهاى پاك شهيدان عبور دادند. زنان حرم چون چشمشان به آن بدنهاى پاره پاره افتاد، فريادشان به ناله و شيون بلند شد. زينب(س) كه مى دانست دشمن در انتظار است تا با ديدن كوچكترين نشانه اى از ضعف و پشيمانى در خاندان پيامبر(ص) قهقهه مستانه سر دهد، با ديدن پيكر به خون آغشته برادر، رو به آسمان كرد و گفت: خدايا اين قربانى را قبول فرما.

ابوبکر و عمر از ترس این که مبادا مردم از آنان تقلید نموده، گمان کنند که قربانی در حج واجب است، از قربانى کردن خودارى مى کردند؛ در حالی که پیامبر(ص) در حج قربانی می کرد و عدم وجوب آن را نیز بیان فرموده بود و کسی بعد از این کار پیامبر(ص)، آن را واجب نمی دانست.

منظور شیعه از نذر برای هر یک از اولیاء الهی، هدیه کردن ثواب حاصل از نذر برای اوست. در نذر گوسفند نیز عمل و نام برای خدا و ثواب برای اولیاء خدا و گوشت آن برای فقراست. این عمل هیچ گونه منافاتی با توحید ندارد و اکثریت اهل سنت نیز همین گونه درباره نذر و قربانی عمل می کنند.

خداوند با اشاره به حرمت مردار و ذبح حيوانات بدون ذکر نام خدا، مي فرمايد: «شياطين به دوستان خود القا مى كنند تا با شما به مجادله برخيزند». به عقیده برخی از مفسرین، آنان در مجادله می گفتند: «حيوان مردار را خدا كشته، و بهتر از حيوانى است كه ما مى كشيم، در واقع تحريم، بى اعتنايى به كار خدا است». روايات اين توجيه باطل را از تعاليم مجوس به مشركان قريش می داند.

حج، در حقیقت یک هجرت بزرگ، و یک سفر الهى است، حج میدان گسترده خودسازى و جهاد اکبر است، و عبادتى است که عمیقاً با خاطره مجاهدات ابراهیم(ع)، فرزند و همسرش آمیخته است؛ مسأله قربانی، رمی جمرات و سعی صفا و مروه، همه یادآور فداکاری ابراهیم(ع) می باشد؛ که بخاطر فرمان خدا، همسر و فرزندش که در سنین پیری به او عطا شد را در بیابان سوزان و بدون آب و گیاه تنها گذاشته و بعد حاضر شد شیرین ترین ثمره عمرش را در راه خدا ایثار کند. همه اینها درس فداکاری و امید و تلاش را به انسان می آموزد.

در قرن سوم، شکل تجدید شده ی فلسفه ی افلاطونی، تحت عنوان فلسفه ی نوافلاطونی پا به عرصه ی اندیشه گذاشت و مدت زمانی به صورت رقیبی برای ایمان مسیحی مطرح شد. ظهور مانویت از حوادث مهم قرن سوم است. مانی، مجوسی گری ایرانی را با تعالیم مسیحیت درهم آمیخت و دینی جدید عرضه نمود. بین سال های 249 تا 251، کلیسا با جدی ترین جفایی که تا کنون دیده بود؛ یعنی جفای دسیان (دقیانوس) روبرو شد. امپراطور دسیان در دو مرحله کلیسا را مورد حمله قرار داد.