امام علي(ع) که به خاطر فریب خوردن مردم عراق از لشكر معاويه در جنگ «صفین»، دل پرخونى از آنان داشت، در كلامي كوتاه و پر معنا آنان را مورد نكوهش شديد قرار داده، فرمودند: «امّا بعد اى مردم عراق! شما به زن باردارى مى مانيد كه در آخرين روزهاى دوران حملش، جنين خود را ساقط كند و با اين حال قيّم و سرپرستش نيز بميرد و بيوه گى او به طول انجامد [سپس از دنيا برود] و ميراثش را دورترين بستگانش ببرند [چرا كه نتوانست فرزند سالمى به دنيا آورد]».

عملی که از روی «علم» نباشد آفاتی دارد. مانند: 1- باعث گمراهی انسان از مسیر حق می شود. امام صادق(ع) فرمود: «عمل كننده از روى نادانى به جز دورى از راه حق چيزى به همراه ندارد». 2- عمل مورد قبول واقع نمی شود. امام صادق(ع) فرمود: «خداوند عمل را بدون علم نمى پذيرد». 3- موجب فساد می شود. امام صادق(ع) فرمود: «كسى كه عمل بدون علم انجام دهد افسادش بيشتر از اصلاحش است». 4- موجب عدم پیشرفت است. امام علی(ع) می فرماید: «عمل كننده بدون علم، از جاى خود حركت نمى كند».

امام(ع) در بخشی از خطبه 17 نهج البلاغه از کسى سخن مى گوید که در جهل و نادانى غوطه ور است، ولى خود را دانا مى پندارد و بى آن که اسباب بزرگى آماده کند تکیه بر جاى بزرگان مى زند. سپس امام(ع) به بیان اوصاف و ویژگی های این گونه انسان ها می پردازد.

تعریف ناقص از خداوند یکی از عوامل دور شدن انسان ها از توحید می باشد. در کتاب تورات، خدا همانند انسان، موجودی ضعیف معرفی شده که صبحگاهان در باغ مى خرامد، و از سر شب تا به صبح با یعقوب پیامبر کشتی می گیرد، و یا بنی اسرائیل، خداوند را در بالاى کوه در حال خوردن و آشامیدن مى بینند و ... . این کلمات که ناشی از افکار خرافى است، نادانى، ناتوانى و انواع صفات بشرى را به ذات خداوند نسبت می  دهند. بنابراین جاى تعجّب نیست که برخى ایمان به چنین خدایى را طرد کنند.

«استكبار» دو معنا دارد: 1- ممدوح: تلاش برای آماده سازی شرايط لازم براى بزرگى. 2- مذموم: شخص «بزرگى» را به خود ببندد بى آن كه شايسته آن باشد. در قرآن نیز این معنا مذمت شده است. البته گاه قرآن، مستكبران را در مقابل ضعفاء قرار داده؛ اشاره به اين كه برترى جويى آنها به خاطر قوّت جسمانى يا مال و ثروت بوده است. «استضعاف» نیز در قرآن به دو معنا به کار رفته: 1- ضعفى كه از سوى مستكبران بر گروهى تحميل مى شود. 2- کسانی كه بر اثر جهل و نادانى و تعصّب، چشم و گوش بسته دنبال رهبران گمراه حركت مى كنند.