«دابَّة» از مادّه «دبيب» به معنى راه رفتن آهسته و ملايم است ولى معمولا به همه جنبندگان اطلاق مى ‌شود. اين واژه بر مذكّر و مؤنّث و موجوداتى كه روى زمين راه مى روند و حتّى پرندگان آسمان اطلاق مى گردد و جمع آن، «دوابّ» است به معنى جنبندگان. اين واژه حتى انسان را نيز شامل مى ‌شود و موارد استعمال آن در قرآن مجيد شاهد اين مدعّاست.

مطالعه حیات حیوانات به عنوان بخش بزرگی از موجودات جهان، انسان را با عظمت خالق شان آشنا می کند. قرآن نیز به حقایقی در این زمینه اشاره دارد. برای مثال در سوره شوری و جاثیه یکی از نشانه های خداوند، تنوع و پراکندگی موجودات در آسمانها و زمین معرفی می شود و در سوره غاشیه، انسانها را به تأمل در آفرینش شتر دعوت می کند و علاوه بر آن در سوره های مومنون و نحل نیز دقت در خلقت و فواید چهارپایان مایه عبرت معرفی می شود. در آیات دیگری از سوره های فاطر، یس، زخرف و غافر نیز به موارد دیگری اشاره کرده است.

طبق آیه 83 سوره انعام، همه جنبندگان و حیوانات به سوى پروردگارشان جمع و محشور مى شوند. و مقصود از «یحشرون» یا نوعى از حشر و حساب به تناسب عقل و شعورشان خواهد بود و یا اینکه منظور ازآن نقطه مقابل «بثّ» (پراکندن) است، به این معنى که«بثّ»، اشاره به آفرینش جنبندگان است، سپس مى فرماید: هر گاه خدا بخواهد آن ها را «جمع» کرده و نابود یا منقرض مى سازد. همان گونه که در طول تاریخ، تاکنون بسیارى از انواع جنبندگان در روى زمین گسترش عجیبى پیدا کرده، و در زمانى بعد از آن منقرض و جمع شده اند.

خداوند در سوره «هود» می فرماید: «هیچ دابّه اى در روى زمین نیست، مگر این که رزق و روزى آن بر خدا است، در هر جا باشد روزیش را به او مى رساند». در واقع خداوند روزی جنبندگان را هر کجا باشند و در هر وضع و شرائطى به آنان مى بخشد؛ از روزی حیوانات غول پیکر دریائى گرفته، تا جنبندگان بسیار کوچکى، حتى غذاى کودک در رحم مادر را مقرر کرده، حتی از نظر «کمیت» و «کیفیت» کاملاً منطبق بر خواسته ها و نیازهاى آنها است، از این رو هیچ کس نباید براى به دست آوردن روزى خود کمترین نگرانى به خویش راه دهد.
 

خداوند در سوره عنکبوت مى فرماید: «بسیارند جنبندگانى که حتى نمى توانند روزى خود را حمل کنند و ذخیره غذائى هم در لانه خود ندارند و هر روز، روزى نو مى خواهند، اما خدا آنها را گرسنه نمى گذارد و روزى مى دهد و همو به شما روزى مى بخشد». خداوند که روزی همه موجودات از جمله مورچه ها، پرندگان و حتی جنین در شکم مادر را فراموش نکرده از نیاز انسان نیز با خبر است و به او روزی می دهد. اما انسان گاهی از ترس قطع روزی به زندگی آلوده چسبیده و زیر بار هر ظلم و ستمی می رود.

قرآن در يك جا شرورترين افراد را جنبندگاني مي داند كه نسبت به حرف حق، كر و لال هستند و در آيه ديگر كافراني كه ايمان نمي آورند؛ اما بدترين آدمها از نظر روايات، پيشواي ستمكاري است كه گمراه است و ديگران را گمراه مي كند؛ كسي كه آخرتش را به دنيايش بفروشد و بدتر از او كسى كه آخرتش را به دنياى ديگري بفروشد؛ همچنين بدترين مردم در روز قيامت كسانى اند كه به خاطر ترس از شرّشان احترام شوند.

در میان تمام جنبندگان و غیر جنبندگان، موجودى مطرودتر از کسانى که بعد از وضوح حق و اتمام حجت، راه راست را رها کرده، در ضلالت گام مى نهند، یافت نمى شود، زیرا تمام درهاى سعادت به رویشان گشوده شده، اما از روى کبر و غرور و عناد و لجاج، آگاهانه به مخالفت برخاستند.