طبق آموزه های اسلامی خداوند انسان را بر اساس اختیار و حق انتخاب بین شقاوت و سعادت آفریده و این خود انسان است که عاقبتی پرسعادت یا مملو از شقاوت برای خود رقم می زند.
این حدیث نیز یا به معنای علم خداوند به سعادت و شقاوت فرد از زمان پیش از تولدش و یا به معنای اختلاف استعدادها و زمینه های هر انسان برای قدم گذاشتن در مسیر سعادت و شقاوت است.
طبق تفسیر و معنای دیگری «ام» به معنای کانون جامعه یا رحم دنیاست؛ یعنی همان جایی که سعادت و شقاوت او بر اساس انتخاب های آزاد و آگاهانه اش شکل می گیرد.
بنابراین با توجه به این تفسیرها و آموزه های مسلّم فراوان دیگری که دلالت بر اختیار آدمی در اعمالش دارند، شائبه هیچ گونه جبر و ظلمی از طرف خدا پدید نمی آید.

جواز قصاص هر فردی، از جمله مادر قاتل فرزند بدلیل عام بودن حکم قصاص است و آنچه باعث شده پدر با وجود قتل فرزندش از حکم قصاص استثناء شود جنسیت او نیست. پدر چون تعهدات مالی خانواده بر عهده اوست بجای قصاص مجازات های جایگزین در مورد او اجرا می شود و در مورد مادر نیز قصاص نکردن اولویت دارد.

در اسلام توصیه های بسیاری نسبت به زنان شده است. لذا امام رضا(ع) در مهربانی به دختران می فرماید: «خداوند به دختران مهربان تر از پسران است». همچنین پیامبر(ص) در تقدیم حق مادر می فرماید: «در نماز مستحبی، اگر مادرت تو را صدا زد نمازت را قطع کن، اما اگر پدرت... نمازت را قطع مکن». سپس با دعوت به مدارا می فرماید: «هر کس بر اخلاق بد زنی صبر کند، خدا او را ثواب شاکران خواهد داد». و امام صادق(ع) درباره محبت به زنان می فرماید: «بنده هر قدر که محبتش نسبت به زنانش بیشتر باشد فضیلتش در ایمان بیشتر است» و...

اهمیت زن در خانواده و نقش محوری وی در تربیت نسل، و سامان بخشی به فکر و اعصاب افراد خانواده و از آن جمله مرد، و...، بر کسی پوشیده نیست. در واقع زن در خانواده، علاوه بر بسیاری از نقش ها، دو نقش محوری دارد. 1- زن در خانه، مجدد شخصیت و کارایی مرد است. 2- رسالت مادری، که از مهم ترین نقش های زن در خانواده است. از این رو اسلام با تاکید فراوان بر نقش زن، تلاش می کند با پیوند فرزندان با محور خانواده، نظام خانواده را استوار گرداند تا مبادا جنجال تبلیغاتی تساوی زن و مرد، به کاهش نقش زن در خانواده بیانجامد.

اولا: مرگ هر انسانی تابع نظام «علّت و معلول» است؛ اگر خداوند بخواهد جلوی تأثیر «علل» را بگیرد، اساس این جهان مادی از هم خواهد گسست. هماهنگی با طبیعت و «کنترل نظام علت و معلول» به نفع «سلامت» انسانها بواسطه «نعمت عقل و تدبیر» به عهده خود انسانها گذاشته شده است. از طرفی عوامل بشری نیز در مرگ انسانها نقش مهمّی دارند و نمی توان «عدل خدا» را زیر سوال برد و «عمل و تدبیر انسان» را فراموش کرد!

ثانیا: خداوند در «دنیا و آخرت» بصورت «تکوینی و تشریعی» از یتیم «حمایت» می کند. اگر کودکی که یتیم شده است سختی های دنیا را تحمل کند، در دنیا به مقاماتی می رسد که همگان آرزوی آن را دارند. از طرفی دیگر اين افراد که با مجاهدت، مشکلات را تحمّل کرده و صبر پیشه می کنند، ثواب بيشتری در آخرت از اعمال خود مي برند؛ چون «برترين اعمال، مشكل ترين آنها است». در دستورات دینی نیز یتیم از رحمت خداوند مهربان بی نصیب نیست و قرآن كریم و پیشوایان معصوم(ع) امر سرپرستی كودكان یتیم را به مؤمنین سپرده اند تا در جامعه یتیمی آواره نماند و در پناه مؤمنان نیازهای آن ها برطرف شود. در نتیجه اگر در جامعه ای شاهد بدرفتاری با یتیم باشیم و کسانی پیدا نشوند که سرپرستی یتیم را برعهده گرفته و گرامی بدارند، بجای تردید در عدالت خداوند در «انسانیت» افراد آن جامعه باید شک کرد.

امانت از صفاتى است كه در رابطه خلق با خالق، و انسان ها نسبت به يكديگر و هم انسان نسبت به خودش و هم نسبت به محيط زيست او تاثیر گذار است.  كتاب هاى آسمانى و آيين هاى الهى، امانت هاى خدا در نزد مردم هستند.  نعمت هاى معنوى و مادى كه خداوند در جسم و جان انسان آفريده، همگی امانت هاى او هستند.  اموال و ثروت هاى مردم، پست ها و مقام هاى اجتماعى، امانت هايى هستند كه مردم مأمور به حفظ آنها می باشند.  فرزندان در دست پدر و مادر، و شاگردان در نزد معلّمان، همه امانت هاى الهى محسوب مى شوند.  آب، خاك، هوا و هر آنچه خداوند براى زندگى و حيات بشر در جهان طبيعت آفريده است، هر كدام امانتى گرانبها در دست انسان ها بوده، كه خيانت نسبت به آنها گناهی بزرگ محسوب می شود.  پيامبر(ص) به «ابوذر» می فرماید: «گفتگوهای مجالس خصوصى، امانت است و افشاء سرّ برادرت خيانت مى باشد».  با توجه به وسعت مفهوم «امانت» و «خيانت» و گستره دامنه آن در ابعاد مختلف، اهميت اين فضيلت اخلاقى بيش از پيش آشكار مى شود.

در آن روز چنان هول و وحشت عذاب و كيفر الهى سراسر وجود انسان را فرا مى گيرد كه عزيزترين عزيزان را به دست فراموشى مى سپرد، نه در فكر فرزند است و نه همسر و نه پدر و مادر و نه دوستان صميمى، تنها در فكر نجات خويش است و بس. خداوند در اين باره مى فرمايد: «[به ياد آريد] روزى را كه هركس تنها به دفاع از خود مى پردازد».

چنانچه در هر يك از صورتهاى عمليّات تلقيح ـ چه صورتهاى مشروع و چه غير مشروع ـ فرزندى به وجود آيد متعلّق به صاحبان اصلى نطفه است، و آنها پدر و مادر حقيقى او محسوب مى شوند. بنابراين، احكام مربوط به پدر و فرزند بين اين فرزند و شوهر مادر جانشين، و احكام مادر و فرزند بين مادر جانشين و فرزندِ تلقيح، جارى نمى شود، مگر از جهت محرميّت، كه آنهم به خاطر تطبيق عناوين ديگر فقهى است، نه عنوان پدر يا مادر.

درباره اين كه «نرجس خاتون» در ملكيت چه كسي قرار داشته است، سه فرضيه وجود دارد كه فرضيه سوم محتمل تر است و آن این که امام هادی(ع) نرجس خاتون را خریدند و او را به خواهرشان بخشیدند و بعدا به جهت تزویج با امام عسکری(ع) به خواهرشان فرمودند: «نرجس را به سوى فرزندم بفرست ...»..

در جواب بايد گفت: اولاً آنچه مسلم است اينكه امام معصوم(ع) بايد دارای پدر و مادری پاکدامن و صالح باشد؛ ولى نسبت به اولاد آنها چنين ادعايى نشده است و لذا مشاهده مى كنيم كه برخي از فرزندان انبيا و اوصيا نااهل و منحرف درآمدند. ثانياً گاهى ابتلاها و مشكلاتى در زندگى برخى از انبيا و امامان پديد مى آمد تا كسى توهم و خيال ربوبيت آنها را نكند.