مراد از «وَاضْرِبُوهُنَّ؛ و آنان (زنان) را بزنيد»؟!

آیا دستور قرآن با خطاب «وَاضْرِبُوهُنَّ؛ و آنان (زنان) را بزنيد» نشانه ظالمانه بودن احکام اسلامی در حق زنان نیست؟!

اولا حکم بیان شده فقط مخصوص به زنانی است که در قبال وظایف زناشویی خود کوتاهی و از تمکین به آن سرکشی و طغیان می کنند و شامل تمامی زنان نمی گردد. ثانیا جواز چنین برخوردی با زن بعد از آن است که ابتدا مرد همسرش را موعظه کند و در مرحله دوم از او دوری کند. بنابراین اگر زن در یکی از همان دو مرحله اول از سرکشی خود دست بردارد، همسرش حق تعدی و دست درازی به او را ندارد. ثالثا جواز چنین برخوردی بنابر برخی روایات و سخنان فقها باید بسیار ملایم باشد؛ یعنی اگر موجب کبودی یا آسیب شود، زن حق قصاص دارد. رابعا توسل به خشونت و زور برای اجبار شخص به انجام وظایفش در همه نظام های حقوقی دنیا امری مشروع است. خامسا مردان نیز اگر از ادای وظایف خود در قبال همسران خویش کوتاهی کنند، زنان حق دارند با توسل به زور - که معمولا به خاطر ضعف آنها با مراجعه به حاکم شرع اعمال می شود - آنها را مجبور به ادای مسئولیت‌های شان بکنند و تبعیضی در این بین علیه زنان وجود ندارد.

نگاه تحقیرآمیز به زنان در نهج البلاغه!

در خطبه 80 نهج البلاغه زنان ناقص العقل معرفی شده اند و در نامه 31 آن از مشورت با زنان نهی شده است و در حکمت 61 نیز زنان عقرب نامیده شده اند؛ آیا این ادبیات نشان از نگاه تحقیر آمیز نهج البلاغه نسبت به زنان نیست؟!

توجه به معنای صحیح این سخنان نشان می دهد نگاه نادرستی که می کوشد بدون بررسی های علمی از بیانات حضرت علی(ع) برداشت هایی تحقیرآمیز راجع به زنان داشته باشد، تا چه اندازه دور از انصاف و امانت علمی است.
کلام امام در خطبه 80 ناظر به نقش عایشه در جنگ جمل و تفاوت های ذاتی ای است که بین زنان و مردان وجود دارد و موجب چیرگی احساسات بر عقل آنها هنگام تصمیم های مهم می شود، وگرنه به تصریح آیات قرآن و احادیث معصومین زنان و مردان در جنبه های انسانی و الهی و علمی و فرهنگی در یک مرتبه اند و تفاوت میان آنها نیست.
در نامه 31 نهج البلاغه اشاره لطیفی شده است که موضوع نکوهش مشورت کردن با زنان را تبیین می کند؛ حضرت می فرماید: «فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ، لَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَة». روشن است چنين موجود لطيفى نمى تواند در مسائل خاصی طرف مشورت باشد. زیرا مى دانيم كه احساس و عاطفه بر زنان غلبه دارد و همين امر در مقام مشاوره - جهت امور حساسی مثل جنگ - بر آنها اثر مى گذارد.
حکمت 61 نیز ناظر به صفتی از صفات زنان است که باید در کنار دیگر صفات آنها دیده شود؛ یعنی اگرچه برخی زنان نابرخوردار از تربیت ایمانی کافی می توانند گاهی زبان های گزنده ای داشته باشند، اما لازم است به دیگر ویژگی های مثبت آنها نیز توجه شود و با تبعیت از دیگر آموزه های اسلامی، با عفو و بخشش با آنها رفتار گردد.

پیامبرانی از جنس مرد و جای خالی زنان در نبوت!

آيا در طول تاريخ زنی بوده كه به مقام نبوت رسيده باشد؟ آيا در بين 124.000 پيامبر، زنی هم وجود داشته است؟ صحیح است که در میان پیامبران بنی اسرائیل، چند پیامبر زن وجود داشته اند؟ اگر چنین نیست، چرا هیچ پیامبر زنی نداریم؟

طبق گزارش منابع اسلامی زنان در طول تاریخ نه مقام نبوت و نه مقام رسالت را نداشته اند؛ بلکه بر خلاف آن دلیل اقامه شده است.
بعضی از زنان، وحی به معنای «الهام» را دریافت می کردند، چنانکه حضرت مریم(س)، حضرت آسیه و حضرت فاطمه(س) چنین بودند؛ به چنین زنانی «مُحَدَّثَةً» می گویند.
خداوند به دليل ظرافت هاي جسمي و روحی زن، نبوت و رسالت را به دوش مردان نهاده است.

«تبعيض جنسيّتی» نشانه تأثيرپذيری قرآن از فرهنگ جاهلی!

آيا اين سخن كه "قرآن كريم متأثر از فرهنگ جاهلی جنس مرد را برتر از جنس زن می داند" صحيح است؟!

در عصر نزول قرآن، فرهنگ حاكم بر جامعه عرب ارزشی برای زن قائل نبود، و زن هيچ بهره‌اى از ميراث و حق رأى نداشت؛ اما اسلام آمد تا دست وى را بگيرد و تا سرحد جايگاه انسانى بالا برد. از نظر قرآن، زن در حقوق و بهره‌هاى انسانى هم‌سنگ مرد است، و اين همان برابرى است كه عقل آن را مى پذيرد. آيه «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَر وَ أُنثَى» دليلى قاطع بر هم‌سنگ بودن زن با مرد در اصل نژاد بشرى است.

«مردان» يك درجه برتر از «زنان»!

چرا در قرآن آمده كه "«مردان» يك درجه برتر از «زنان» هستند"؟!

اينكه قرآن «مردان» را يك درجه بر «زنان» برترى داده به معناى كاستن از ارزش زن نیست و یا به معناي آن نیست كه مرد از كمالى برخوردار است كه زن از آن بهره ندارد؛ بلكه به خاطر هماهنگى با نهاد و طبيعتى است كه مرد و زن را بر آن سرشته‌اند. آری داده‌هاى آفرينشى و ذاتى مرد با زن تفاوت دارد، چنان كه طبيعت نازك و لطيف زن با طبيعت سخت و زُمخت مرد تفاوت دارد. بنابراين زن در حقوق و بهره‌هاى انسانى هم‌سنگ مرد است.

"برتري پسر بر دختر" نشانه تأثير اسلام از فرهنگ جاهلی!

آيا اسلام با تاثیر گرفتن از «فرهنگ جاهلی» پسر را برتر از دختر دانسته است؟!

قرآن در آيات 58 و 59 سوره «نحل» بر انديشه جاهلى "برتري پسر بر دختر" خط بطلان كشيده؛ و به جهت تفاوتى كه اعراب ميان پسران و دختران مي نهادند، ایشان را به سخت‌ترين شكل سرزنش و توبيخ كرده است. در هيچ يك از تعبيراتِ سرزنش‌گرِ قرآن، نكوهشى يا خرده‌اى بر خود زن نيست ـ نه به تصريح و نه اشارت ـ بلكه همانا سرزنش بر عرب است كه چنين نگرش نادرستى داشتند.

«شر» دانستن وجود «زن» در کلام امام علی(ع)!؟

چرا امام علی(علیه السلام) «تمامی وجود زن» را شر دانسته است؟

روشن است كه منظور امام(ع) در اين كلام، تمام زنان نبوده و نيست؛ زيرا در اسلام زنان برجسته بسیاری بوده اند كه پيامبر(ص) و ساير ائمه(ع) براى آنها احترام فراوان قائل بودند؛ ضمن اینکه قرآن فضایل اخلاقی را برای مرد و زن به صورت مشترک بیان نموده و براى هر دو پاداش عظيمى وعده داده است. امام صادق(ع) در مورد زنان می فرماید: «از اخلاق برجسته پيامبران محبت زنان است»، از سوی دیگر بعضى از عبارات نهج البلاغه در نكوهش زنان، پس از جنگ جمل به رهبری یکی از همسران پیامبر بیان شده، بنابراين هدف آن حضرت زنانى از آن قبيل می باشد.

عدل الهی در مردانه بودن نبوت!

اینکه از 124 هزار پیامبر حتی یک نفر زن نمی باشد به معنی بی ارزش بودن و تبعیض در حق زنان نیست؟!

بُعد اجرایی و عملی نبوت که نیازمند تحمل و صبر در برابر مشقات فراوانی مانند تماس با تمامی مشکلات و اقشار گوناگون مردم و رهبری جنگ و مواجهه با چالش های رهبری جامعه است، با طبیعت آفرینش مردان که در ابعاد جسمی و روحی قوی ترند مناسبت تر است و برای همین انبیاء از میان مردان انتخاب شده اند و معاف بودن زنان از تکلیف سنگین و پرمشقت رسالت، نه تنها امری تبعیض آمیز نیست بلکه عین عدالت الهی است. ضمن اینکه این معافیّت بدان معنا نیست که زنان از درجات معنوی و مراتب کمال محروم اند و در قرآن نیز از زنانی مانند حضرت مریم نام برده شده که معصوم و تطهیرشده و مطیع خدا و هم صحبت فرشتگان و الگوی تمامی زنان و مردان بوده است.

علّت نکوهش امام علي(ع) از «زنان»

چرا امام علي(علیه السلام) «زنان» را مورد نكوهش خود قرار داده است؟

امام علی(ع) در «نهج البلاغه» از برخی زنان به عنوان ضعیف العقل نکوهش می کند، مانند یکی از زنان پیامبر(ص) در جنگ جمل؛ اما وقتي به شأن ورود اين خطبه ها و مسائل تاريخى مقارن آن بنگريم مي فهميم كه اين تعبيرات هرگز درباره همه زنان نيست؛ بلكه اشاره به گروه خاصى دارد كه سرچشمه مفاسدى در درون خانواده يا داخل اجتماع مى شدند. در قرآن و روايات از زنان بسياري تعريف شده است. در يك جايي از قرآن از زناني سخن مي گويد كه مردان در كنارشان احساس آرامش مي كنند و در جاي ديگر زنان و شوهران را به لباس يكديگر تشبيه مي كند و در روايتي زن را ريحانه لقب مي دهد. همه اينها حاكي از اين است كه تنها برخي از زنان مورد نكوهش قرار مي گيرند نه همه زنان.

سفارش امام علي(ع) درباره نحوه رفتار با «زنان»

امام علي(علیه السلام) درباره نحوه رفتار با «زنان» چه سفارشي نموده است؟

امام علي(ع) در ارتباط با نحوه رفتار با «زنان» می فرماید: «از مشاوره با زنان [كم خِرَد] بپرهيز كه رأى آنها ناقص و تصميمشان سست است، و از طريق حجاب، ديده آنها را از ديدن مردان بيگانه باز دار؛ زيرا تأكيد بر حجاب، آنها را سالم تر و پاك تر نگاه مي دارد، بيرون رفتن آنها بدتر از آن نيست كه افراد غير مطمئن را به آنها راه دهى، اگر بتوانى كه آنها غير از تو ديگرى را نشناسند چنين كن، و به زن بيش از كارهاى خودش را وامگذار؛ زيرا او مانند شاخه گل است نه خدمتگزار، به جهت احترام او، ديگرى را احترام مكن، در جايى كه نبايد غيرت به خرج دهى اظهار غيرت نكن؛ زيرا غيرت بى جا و سوء ظنِّ نادرست، زن پاكدامن را به آلودگى سوق مى دهد».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)

جاهِدْ نَفسَکَ، واعمَلْ للآخِرةِ جُهْدَکَ

با نفس خود بستيز و توان و کوشش خود را براى آخرت به کار گير

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 58