«رئوف» از ماده «رأفت» به معنى رحمت است. در قرآن اين صفت در نُه مورد با وصف «رحيم» همراه است؛ بنابراين «رحيم» و «رئوف» مفهوم يكديگر را تأكيد مى كنند. خداوند درباره هيچ يك از پيامبران، ميان دو صفت از اوصاف خود جمع نكرده، بجز پيامبر اسلام(ص) كه در قرآن آمده: «بِالْمُؤْمِنينَ رَئُوفٌ رَحيمٌ» و درباره خودش نيز فرموده: «إِنَّ اللهَ بِالنّاسِ لَرَؤُفٌ رَحيمٌ.» صفت «رئوف» تأثير تربيتى براي مؤمنان دارد؛ زيرا از آنجا كه خداوند و پيامبرش «رئوف» و «رحيم» هستند، پيروان آنها نيز بايد اين چنين باشند.

وسعت عجيب رحمت خدا در احاديث بازتاب گسترده اى دارد. اميرمؤمنان على(ع) می فرمايد: «خداوند نسبت به بندگانش رحيم است و از رحمت او اين است كه يكصد شاخه رحمت آفريده، يكى از آن را بين تمام بندگان تقسيم كرده و به واسطه آن، مردم نسبت به يكديگر مهربانند و مادر نسبت به فرزند خود مهر مى ورزد... در روز قيامت اين رحمت را به نود و نه قسمت ديگر اضافه مى كند و با همه آنها امت پيامبر(ص) را مشمول رحمتش قرار مى دهد». دامنه رحمت الهی آن قدر گسترده است كه در روايت آمده كه در قيامت شيطان هم به رحمت الهی طمع می كند.

پیامبر(ص) یک شب در حال سجده خدا را به نام: رحمان و رحیم مى خواند. مشرکان بهانه جو گفتند: ببینید این مرد خودش دو خدا را پرستش مى کند، در حالى که مى پندارد موحّد است و یک معبود بیشتر ندارد. آیه فوق نازل شد و به آنها پاسخ داد.

از جمله مسائلی كه دوست و دشمن درباره پيامبر(ص) پذيرفته اند، مديريت بي نظير ايشان است. دليل آن هم پيروزى سريع ايشان بر انبوه دشمنان در كوتاه ترين مدت و با كمترين ضايعات است. قرآن مجيد در مورد شخص پيامبر(ص) پنج صفت مديريتي بيان كرده، مي فرمايد: «از سوى خدا پيامبرى به سراغ شما آمد كه از خود شماست و دردها و نیازهای شما را درک می کند، او دلسوزتان بوده و ناراحتيهاى شما بر او ناگوار است و براى هدايت و نجات شما سخت كوشا است و نسبت به مؤمنان [حتى خطاكاران] رحيم و مهربان است و به دنبال حل مشکلاتشان است».

هنگامی که ما اسمی از اسماء الهی را ـ مثلا «قادر» ـ به کار می بریم در اصل داریم به ذات خداوند در حالی که به آن صفت ـ «قدرت» ـ متصف است اشاره می کنیم. از همین روست که برخی از احادیث اهل بیت(علیهم السلام) تصریح می کنند که اسماء و صفات خداوند تفاوتی ندارند و تفاوت میان اسماء و صفات تفاوتی اعتباری است.

برخی گناهکاران و غیر مسلمانان، مستضعفان قاصری هستند که عدم اجابت دعای شان می تواند تأثیرات مخربی داشته باشد و شعله ضعیف معنویت را در دل های شان خاموش کند. اما دعای معاندان مقصر که با علم به مسیر حق باز هم راه باطل را می پیمایند به هیچ وجه مورد پذیرش قرار نمی گیرد. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که منظور از استجابت دعا در آن احادیث، دعایی است که شخص غیر مسلمان در حق یک مسلمان می کند نه اینکه دعایش برای خودش مستجاب باشد.

آیات پایانى سوره حشر علاوه بر مسئله توحید به هفده صفت از صفات خدا مثل عالم الغیب، رحمن، رحیم و... اشاره کرده است. این آیات در سیر الی الله پویندگان راه معرفت را منزل به منزل می برد، از ذات پاک خدا شروع کرده و به عالم خلقت می برد و باز از مخلوق، به سوى خالق مى برد و قلب را مظهر اسماء و صفات الهی می کند.

رحمانیت خدا اشاره به رحمت عام او دارد و شامل همه دشمنان و مومنان می شود؛ اما رحیم بودن نشانه رحمت خاص او، و اختصاص به مومنان دارد. این که در همه جای قرآن، رحمان به صورت مطلق و به صورت صیغه مبالغه آمده نشانه عمومیت آن است. اما رحیم، صفت مشبهه است و به صورت مقید آمده، که دلیل بر خاص بودن آن دارد. به علاوه رحمان از اسامی مختص خداست و در غیر او بکار نمی رود. اما رحیم علاوه بر خدا بر خلق هم گفته شده است.

مقصود خوف از خدا، ترس از مقام عدالت او به دلیل کیفر گناه و اعمال زشت خويشتن است. علی(ع) می فرماید: «فقط از عمل ناشايست خود بترسید». لذا آنها که پرونده تاريکى دارند، مسلّماً از عدالت الهی مى ترسند. در این بین بيم اوليا و پيشوايان معصوم از يک رشته«ترک اولى» است نه گناه، چون انتظاراتى که از آنان هست، از ديگران نيست.