دعا آثار تربيتى فراوانى دارد كه به سه نمونه آن اشاره مى شود: 1. اوّلين اثر دعا، ايجاد نور امّيد در دل انسان‏ها است. 2. دومين اثر دعا ايجاد نور تقوا در وجود انسان است. 3. سومين اثر تربيتى دعا، تقويت نور معرفت است.

از ديدگاه امام علي(ع) بهترین اسباب تقرّب به خداوند، ايمان به خدا و پيامبر(ص)، جهاد در راه خدا، كلمه اخلاص [و شهادت به يگانگى خدا]، برپاداشتن نماز، ادای زکات، روزه ماه رمضان، حجّ و عمره خانه خدا، صله رحم، صدقه پنهانی، انجام معروف و کارهای خوب است.

با توجه به آیات (مانند: وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ) و روایات فراوان، توسل به اولیاء، مشروع و بخاطر مقام آنها نزد خداوند است و فرقی میان قبل و بعد وفات نمی باشد؛ اما برخی در این مسأله افراط کرده اند و به وسیله توسل راه غلو را پیش گرفتند و برخی نیز تفریط کرده اند و توسل را شرک دانسته اند و هر دو راه خطا را پیموده اند.

بعضی از علل گرایش به بت پرستی، از این قرار است: 1- بت پرستان عقيده داشتند كه سرپرست هر اقليمى از عالم، روح معيّنى از عالم افلاك است؛ و چون دسترسى به آن روح نداشتند مظهرى براى آن مى ساختند، و به عبادت آن مى پرداختند. 2- گروهى که ستارگان را پرستش مى كردند، هنگامى كه ستارگان را هميشه حاضر ندیدند؛ براى هر كدام بت و سمبلى ساختند و به عبادت آنها مشغول شدند. 3- گروهى خدا را به گمان خود بسيار منزّه مى شمردند تا آنجا كه پرستش او را براى خود مجاز نمى دانستند؛ و لذا براى تقرّب به او بت ساختند!

منظور شیعه از نذر برای هر یک از اولیاء الهی، هدیه کردن ثواب حاصل از نذر برای اوست. در نذر گوسفند نیز عمل و نام برای خدا و ثواب برای اولیاء خدا و گوشت آن برای فقراست. این عمل هیچ گونه منافاتی با توحید ندارد و اکثریت اهل سنت نیز همین گونه درباره نذر و قربانی عمل می کنند.

تقّرب و رسیدن به خدا‌ مهم ترین دغدغه هر مؤمنی است که برای دستیابی به آن تلاش می کند. بهترین راه رسیدن به خدا و رضوان الهی، همان راهی است که خود خداوند بیان و مشخص کرده است. این امر محقّق نمی گردد جز با شناخت خداوند متعال، حرکت در مسیر بندگی، رعایت اخلاق و مراقبت از نفس. علاوه بر این، باید موانع قرب الهی را رفع نمود که ارتکاب گناه از جمله آن موانع است.

«وَسِیلَة» در اصل به معنى تقرّب جستن می باشد و یا چیزى که باعث تقرّب به دیگرى از روى علاقه و رغبت مى شود. بنابراین وسیله در قرآن، شامل هر چیزى است که انسان را به خدا نزدیک می کند، که مهم ترین آنها، ایمان به خدا و پیامبر(ص)، جهاد و عبادات، صله رحم و انفاق در راه خدا است و هم چنین سوگند دادن خدا به مقام پیامبران و امامان و صالحان، نشانه علاقه به آنها و اهمیت دادن به مقام و مکتب آنان مى باشد، همه جزء این مفهوم وسیله است. از این رو  نه بوى شرک مى دهد، نه بر خلاف آیات دیگر قرآن است.

«توسّل» در لغت به معناى انتخاب وسیله، و وسیله به معناى چیزى است که انسان را به دیگرى نزدیک کند. در لسان العرب آمده: «توسّل جستن به سوى خدا و انتخاب وسیله این است که انسان عملى انجام دهد که او را به خدا نزدیک کند و در مصباح اللغة نیز آمده: «وسیله چیزى است که انسان با آن به چیز دیگر یا شخص دیگر نزدیک مى شود»، هم چنین در مقاییس اللغة، «وسیله به معناى رغبت و طلب است». بنابراین وسیله به معناى تقرّب جستن است و هم به معناى چیزى است که باعث تقرّب به دیگرى مى شود، از این رو توسل مفهوم گسترده اى دارد.