آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ابن حزم ادعا می کند هر صاحب حسی به چند برابر بودن علم عمر در مقایسه با علم علی گواهی می دهد و ابن تیمه نیز معتقد است ابوبکر و عمر و دیگر بزرگانِ اصحاب از على چیزى نیاموختند. در پاسخ به این ادعاها می توان گفت: صرف نظر از روایاتى که پیامبر(ص) درباره برترى علم و فضل امام على(ع) بر سایر مردم، ذکر فرموده، کافى است طبق منابع اهل سنت به سخنان عمر بن خطاب بعد از مراجعه وى به امیرالمؤمنین در مشکلات علمى و غیره اشاره کرد. سخنان متعددی که قدر مشترک میان همه آنها نیاز عمر به دانش راه گشای امام است.

براى پرداختن به جواب، ابتدا لازم است به دیدگاه هر یک از این افراد اشاره شود: امّا سخن « ابن حزم اندلسى» در کتابش(1) این گونه است:
«عَلِمَ کلُّ ذی حسّ علماً ضروریاً ، أنّ الّذی کان عند عمر من العلم أضعاف ما کان عند علیّ من العلم . . .»؛ (هر صاحب حسّى علم ضرورى دارد که علم «عمر» چند برابر علم «على» بوده است) .
ابن تیمیه در «منهاج السنّة»(2) مى گوید: ابوبکر و عمر و دیگر بزرگانِ اصحاب از على چیزى نیاموختند... .
براى جواب به چنین ادعاهایى، صرف نظر از روایاتى که رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) درباره برترى علم و فضل على(علیه السلام) بر سایر مردم، ذکر فرموده، کافى است به سخنان عمر بن خطاب بعد از مراجعه وى به امیرالمؤمنین على(علیه السلام) در مشکلات علمى و غیره اشاره کنیم. آنجا که مى گوید:
«لولا على لهلک عمر»(3)؛ ( اگر على نبود عمر نابود مى شد) .
«لولا علیّ لضلّ عمر»(4)؛ (اگر على نبود عمر گمراه مى شد) .
«أللّهمّ لا تُبقِنی لمعضلة لیس لها ابن أبی طالب»(5)؛ (خدایا در جایى که على بن ابى طالب نیست براى من گرفتارى پیش نیاور) .
«أللّهمّ لا تنزل بی شدیدة إلاّ وأبو حسن إلى جنبی»(6)؛ (خدایا مگذار براى من مشکلى پیش بیاید مگر این که على در کنارم باشد) .
«کاد یهلک ابن الخطّاب لولا علیّ بن أبی طالب»(7)؛ ( اگر على بن ابى طالب نبود عمر هلاک مى شد) .
«أعوذ بالله من معضلة لا علیّ بها»(8)؛ (به خدا پناه مى برم از مشکلى که على در آن جا نباشد) .
«عجزت النساء أن تلدن مثل علیِّ بن أبی طالب ، لولا على لهلک عمر»(9)؛ (زنان از به دنیا آوردن مانند على بن ابى طالب عاجزند اگر على نبود عمر نابود مى شد) .
«یا أبا الحسن ، أنت لکلِّ معضلة وشدّة تُدعى»(10)؛ ( اى على تو براى حلّ هر مشکل و سختى اى خوانده مى شوى) .
«هل طفحت حرّة بمثله وأبرعته»؟!(11)؛ ( آیا زن آزاده اى همچون او به دنیا آورد و پرورش داد)
«هیهات هناک شجنة من بنی هاشم ، وشجنة من الرسول ، وأثرة من علم یُؤتى لها ولا یأتی ، فی بیته یؤتى الحکم»(12)؛ (هیهات اینجا شاخه و فرعى از بنى هاشم و شاخه و فرعى از پیامبر و اثرى از علم که همه نیازمند آنند و او نیازمند آن نیست ، وجود دارد و حکمت در خانه او به دست مى آید) .
«یابن أبی طالب! فما زلتَ کاشف کلّ شبهة ، وموضح کلِّ حکم»(13)؛ (اى فرزند ابو طالب! تو همواره برطرف کننده هر شبهه و روشنگر هر حکمى هستى) .
«لولاک لافتضحنا» (14)؛ ( اگر تو نبودى ما رسوا مى شدیم) .
«لا ابقانى اللّه بعدک یا على»(15)
و نیز تاریخ گواه بر این است که خلیفه خیلى اوقات در مسائلى که مربوط به قضاوت و داورى یا فتوا دادن بود، درمانده مى شد، لذا اعترافاتى دارد از جمله: «کلّ أحد أعلم من عمر»(16)؛ (همه از عمر داناترند) .
«کلّ النّاس أفقه منک یا عمر»(17)؛ (اى عمر! همه از تو فقیه ترند) .
«کلّ الناس أفقه من عمر حتّى ربّات الحجال»(18)؛ (همه مردم حتّى زنان حجله نشین از عمر فقیه ترند) .
«کلّ الناس أفقه من عمر حتّى المخدّرات فى البیوت»(19)؛ (همه مردم حتّى زنان پرده نشین از عمر فقیه ترند) .
«کلّ الناس أعلم منک یا عمر!»(20)؛ ( اى عمر! همه از تو داناترند) .
«کلّ واحد أفقه منک حتّى العجائز یا عمر!»(21)؛ ( اى عمر! همه از تو داناترند حتّى پیرزنان) .
«کلّ أحد أفقه منّی»(22)؛ (همه از من فقیه ترند) .
با توجه به مطالب یاد شده ارزش سخن ابن حزم و ابن تیمیه معلوم مى شود.(23)