آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اعطای این مقام در کودکی بخاطر قابلیت هایی است که در برخی از انبیا از همان کودکی وجود داشته. همچنین گاه این مقام، علم و سایر فضائل خود به عنوان معجزه به یک کودک افاضه می شده است.
این موضوع منافاتی با مسأله رهبری مردم و جامعه ندارد؛ زیرا می توان با تفاوت قائل شدن میان مقام نبوت و مقام رسالت گفت که آن نبی خاص اگر چه در همان کودکی دارای مقام نبوت شده، اما رسالت خود را بعدا که آمادگی پیدا کرد آغاز کند. چنانکه حضرت عیسی(ع) وقتی به دنیا آمد به نبوت رسید اما طبق روایات در هفت سالگی رسالت خود را آغاز و از سی سالگی به ایشان وحی می شد.

برای مدیریت و رهبری هر گروه یا حرکت یا اجتماع و جامعه ای، معمولا به باتجربه ترین و پخته ترین افراد آن جامعه که عموما انسان های میان سال و حتی کهن سال هستند رجوع می شود. حال چگونه می توان پذیرفت که خداوند متعال مدیریت الهی جوامع بشری را به دست پیامبران یا امامانی بسپارد که هنوز کودک هستند!

برخورداری یک کودک از شرایط احراز مقام نبوت امری محال نیست
پاسخ این سؤال را با توجه به آیات و روایات به خوبی می توان بیان کرد. وقتی ویژگی های پیامبران را بررسی می کنیم مهم ترین ویژگی هایی که می توان راجع به آنها از آیات و روایات استنباط کرد عبارت اند از: صدق گفتار، امانت‏ داری، دلسوزى‏، اخلاص‏، عدم ترس از غير خدا، توّكل مطلق بر خداوند، حسن خلق و محبّت‏ و ...، اما هرگز سن خاصی برای رسیدن به مقام نبوت و امامت مشخص نشده است و چه بسا شخصی در سن کودکی از مردان و پیرمردان علم و دانش و شایستگی های بیشتری داشته باشد.

لذا اعطای مقام نبوت در کودکی بخاطر قابلیت هایی که در برخی از انبیا در همان کودکی وجود داشته و یا برای اینکه اعطای این مقام به یک کودک و داشتن علم و سایر ویژگی های پیامبران در آن سن خود نوعی معجزه می باشد و...، منافاتی با مسأله رهبری مردم ندارد؛ چرا که ممکن است شخصی در کودکی دارای مقام نبوت باشد اما رسالت خود را بعدا آغاز کند. چنانکه در مورد حضرت عیسی(علیه السلام) قرآن کریم به صراحت از زبان ایشان بیان می کند که: «قالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتانِيَ الْكِتابَ‏ وَ جَعَلَنِي‏ نَبِيًّا»(1)؛ (گفت من بنده خدايم به من كتاب [آسمانى] داده و مرا پيامبر قرار داده است‏).

نبوت حضرت عیسی(علیه السلام) در کودکی لزوما به معنای شروع رسالت و مأموریت های تبلیغی شان از همان زمان نبود
بر اساس آنچه تا به حال بیان شد، حضرت عیسی(علیه السلام) از آغاز تولد به نبوت مبعوث شد. اما طبق برخی روایات ایشان در سن هفت سالگی رسالت خود را آغاز نمود.

در روایتی شیخ کلینی به اسنادش از یزید کناسی نقل می کند که: «سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَر(علیه السلام) أَ كَانَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ع حِينَ تَكَلَّمَ فِي الْمَهْدِ حُجَّةَ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ زَمَانِهِ فَقَالَ كَانَ يَوْمَئِذٍ نَبِيّاً حُجَّةَ اللَّهِ غَيْرَ مُرْسَلٍ أَ مَا تَسْمَعُ لِقَوْلِهِ حِينَ «قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ‏ آتانِيَ الْكِتابَ وَ جَعَلَنِي نَبِيًّا * وَ جَعَلَنِي مُبارَكاً أَيْنَ ما كُنْتُ‏ وَ أَوْصانِي بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيًّا»(2)قُلْتُ فَكَانَ يَوْمَئِذٍ حُجَّةً لِلَّهِ عَلَى زَكَرِيَّا فِي تِلْكَ الْحَالِ وَ هُوَ فِي الْمَهْدِ فَقَالَ كَانَ عِيسَى فِي تِلْكَ الْحَالِ آيَةً لِلنَّاسِ وَ رَحْمَةً مِنَ اللَّهِ لِمَرْيَمَ حِينَ تَكَلَّمَ فَعَبَّرَ عَنْهَا وَ كَانَ نَبِيّاً حُجَّةً عَلَى مَنْ سَمِعَ كَلَامَهُ فِي تِلْكَ الْحَالِ ثُمَّ صَمَتَ فَلَمْ يَتَكَلَّمْ حَتَّى مَضَتْ لَهُ سَنَتَانِ وَ كَانَ زَكَرِيَّا الْحُجَّةَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى النَّاسِ بَعْدَ صَمْتِ عِيسَى بِسَنَتَيْنِ ثُمَّ مَاتَ زَكَرِيَّا فَوَرِثَهُ ابْنُهُ يَحْيَى‏ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ هُوَ صَبِيٌّ صَغِيرٌ أَ مَا تَسْمَعُ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «يا يَحْيى‏ خُذِ الْكِتابَ‏ بِقُوَّةٍ وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا»(3)فَلَمَّا بَلَغَ عِيسَى(علیه السلام) سَبْعَ‏ سِنِينَ تَكَلَّمَ بِالنُّبُوَّةِ وَ الرِّسَالَةِ حِينَ أَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ فَكَانَ عِيسَى الْحُجَّةَ عَلَى يَحْيَى وَ عَلَى‏ النَّاسِ أَجْمَعِين»(4)؛ (از امام باقر(علیه ‌السلام) سوال کردم که آیا عیسی بن مریم(علیه‌ السلام) در گهواره حجت خدا بوده بر اهل زمان خودش؟ امام فرمودند: آری در آن روز نبی و حجت خدا بوده اما عهده دار رسالت نبوده است، آیا نشنیده ای که در هنگام تولد «گفت: من بنده ی خدایم، او کتاب به من داده و مرا پیامبر قرار داده است * و مرا وجودی پربرکت قرار داده و تا زمانی که زنده ام، مرا به نماز و زکات توصیه کرده است». از امام پرسیدم: آیا او در گهواره بوده و حجت خدا بر زکریا؟!! امام«علیه‌السلام» فرمودند: عیسی نشانه ی خداوند برای مردم و رحمت خدا برای مریم و حجت او در هنگام سخن گفتن بوده است برای کسی که سخنانش را شنیده است، در آن حال پس ساکت شده و سخن نگفته تا دو سالگی که در این مدت زکریا حجت خدا بر مردم بوده و بعد از مرگ زکریا کتاب و حکمت را فرزندش یحیی در سن کودکی به ارث برده و حجت خدا بوده است، آیا نشنیده‌ای که خدای عزوجل می فرماید: «ای یحیی! کتاب را با قوّت بگیر و ما فرمان نبوّت در کودکی به او دادیم» تا اینکه عیسی به هفت سالگی رسید و در این موقع عیسی حجت خدا بر یحیی و همه ی مردم جهان شد).

طبق این روایت و بر اساس آنچه عقل نیز درک می کند برخی انسانها در سنین کودکی صاحب علم و حکمت می شوند و شایستگی رهبری جامعه را دارند و فقط در سنّی که قادر به صحبت کردن نیستند و قدرت تحرک لازم را ندارند، مسأله قابلیت هدایت و رهبری جامعه در این سن را می توان مطرح کرد اما همانطور که در روایت نیز اشاره شد برفرض شخصی در چنین سنّی به پیامبری رسید این به معنی آغاز بلافاصله رسالت و رهبری جامعه نمی باشد و هر زمان این قابلیت در وجود او ایجاد شد رسالتش آغاز می گردد.

فیض نبوت در کودکی و خرق عادت هایی به عنوان معجزه الهی
ضمن اینکه خداوند بر اساس علم خویش وقتی این قابلیت را در وجود کسی ببیند در همان کودکی مقام های نبوت و امامت و عصمت را به او اعطا می کند و ما نیز از طریق قراین و شواهدی که برای انبیا وجود دارد مثل معجزه و مضمون سخنان آنها و...، می توانیم به این قابلیت ها و نبوت او پی ببریم. به عنوان مثال همین که حضرت عیسی(علیه السلام) در بدو تولد سخن می گوید و از نبوت خویش خبر می دهد خود نوعی معجزه و دلیل صدق ادعای نبوت او می باشد.

ناگفته پيدا است كه طبق روال عادى هيچ نوزادى در ساعات يا روزهاى نخستين تولد سخن نمى ‏گويد، سخن گفتن نياز به رشد كافى مغز و سپس ورزيدگى عضلات زبان و حنجره و هماهنگى دستگاههاى مختلف بدن با يكديگر دارد، و اين امور عادتا بايد ماهها بگذرد تا تدريجا در كودكان فراهم گردد. ولى هيچ دليل علمى هم بر محال بودن اين امر نداريم و اگر کودکی بدون این مقدمات، در همان آغازین روزهای تولد خود سخن گوید، تنها اين يك خرق عادت است و همه معجزات چنين هستند يعنى همه خرق عادتند نه محال عقلى.(5)

در نتیجه این معجزه برای هر کسی که شاهد آن بوده حجت است و دیگر بهانه جویی درباره اینکه سن او کم است و ... برای مخالفت و انکار او قابل قبول نیست.

سلب بهانه از بهانه جویان با تدبیر الهی در به تأخیر انداختن زمان مأموریت های آنها از سنین کودکی
البته درمورد پیامبرانی که صاحب شریعت بوده اند از جمله حضرت عیسی(علیه السلام) که در کمترین سن به نبوت رسیده و همچنین پیامبر اسلام که از همان کودکی قراین و شواهد نبوت در وجود ایشان دیده می شده و...، می بینیم که تبلیغ دین خود را در سنین بالاتر آغاز کرده اند تا دیگر هیچ بهانه ای برای بهانه جویان نباشد.

بسیاری از علماء از جمله ابن شهر آشوب و علامه مجلسی بر اساس برداشتی که از روایات داشته اند درمورد حضرت عیسی معتقدند: «أنزل الله عليه الوحي في ثلاثين‏ سنة»(6)؛ (خداوند در سن سی سالگی بر حضرت عیسی وحی نازل می کرد). لذا ایشان در کودکی دارای نبوت بودند و کتاب آسمانی را به صورت دفعی دریافت کرده اند اما تبلیغ شریعت و دریافت تدریجی کتاب آسمانی از طریق وحی در سن سی سالگی صورت گرفته است.

جمع بندی: مسأله نبوت و امامت در کودکی هیچ ایرادی ندارد و چه بسا افرادی بتوانند در کودکی صاحب این مقام ها شوند و با توجه به قراینی که در وجود آنهاست این امر برای دیگران نیز واضح و روشن باشد و حجت بر آنها تمام گردد.