أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ نُهُوا عَنِ النَّجْوى ثُمَّ یَعُودُونَ لِما نُهُوا عَنْهُ وَ یَتَناجَوْنَ بِالاِْثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِیَةِ الرَّسُولِ وَ إِذا جاؤُکَ حَیَّوْکَ بِمالَمْ یُحَیِّکَ بِهِ اللّهُ وَ یَقُولُونَ فِی أَنْفُسِهِمْ لَوْ لا یُعَذِّبُنَا اللّهُ بِما نَقُولُ حَسْبُهُمْ جَهَنَّمُ یَصْلَوْنَها فَبِئْسَ الْمَصِیرُ
آیا ندیدى کسانى را که از نجوا (= سخنان در گوشى) نهى شدند، سپس به کارى که از آن نهى شده بودند باز مى گردند و براى انجام گناه و تعدّى و نافرمانى رسول خدا به نجوا مى پردازند، و هنگامى که نزد تو مى آیند تو را تحیّتى (و خوشامدى)مى گویند که خدا به تو نگفته است، و در دل مى گویند: «چرا خداوند ما را به خاطر گفته هایمان عذاب نمى کند»؟! جهنم براى آنان کافى است، وارد آن مى شوند، و چه بد فرجامى است!
در مورد آیه مورد بحث، دو شأن نزول نقل شده که هر کدام مربوط به یک قسمت از آیه است:
نخست این که: جمعى از یهود و منافقان در میان خودشان، جدا از مؤمنان، نجوا مى کردند و سخنان در گوشى مى گفتند، و گاه با چشم هاى خود اشاره هاى ناراحت کننده اى به مؤمنان داشتند، مؤمنان هنگامى که این منظره را دیدند گفتند: ما فکر مى کنیم خبر ناراحت کننده اى از بستگان و عزیزان ما که به جهاد رفته اند به آنها رسیده و از آن سخن مى گویند، و همین باعث غم و اندوه مؤمنان مى شد، هنگامى که این کار را تکرار کردند مؤمنان به رسول خدا(صلى الله علیه وآله) شکایت نمودند، پیامبر(صلى الله علیه وآله)دستور داد: هیچ کس در برابر مسلمانان با دیگرى نجوا نکند، اما آنها گوش ندادند، باز هم تکرار کردند، آیه فوق نازل شد (و آنها را سخت بر این کار تهدید کرد).
در صحیح «بخارى» و «مسلم» و بسیارى از کتب تفسیر، نقل شده که گروهى از یهود، خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمدند و به جاى «السَّلامُ عَلَیْکَ» گفتند: «السّامُ عَلَیْکَ یا أَبَا الْقاسِمِ» (که مفهومش مرگ بر تو یا ملالت و خستگى بر تو) بود، پیامبر(صلى الله علیه وآله) در جواب آنها فرمود: وَ عَلَیْکُم! (همین بر شما باد!) «عایشه» مى گوید: من متوجه این مطلب شده گفتم: عَلَیْکُمُ السّامُ وَ لَعَنَکُمُ اللّهُ وَ غَضِبَ عَلَیْکُم: «مرگ بر شما، خدا لعنت کند شما را، و بر شما غضب کند»!
پیامبر به من فرمود: مدارا کن و از خشونت و بدگوئى بپرهیز!
گفتم: مگر نمى شنوى؟ مى گویند: «مرگ بر تو»! فرمود: مگر تو هم نشنیدى که من در جواب «علیکم» گفتم، اینجا بود که خداوند آیه فوق را نازل کرد که هنگامى که این گروه نزد شما مى آیند، تحیتى مى گویند که خدا چنان تحیتى به شما نگفته است.
* * *
