وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَیْمانِهِمْ لایَبْعَثُ اللّهُ مَنْ یَمُوتُ بَلى وَعْداً عَلَیْهِ حَقّاً وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النّاسِ لایَعْلَمُونَ

آنها سوگندهاى شدید به خدا یاد کردند که: «هرگز خداوند کسى را که مى میرد، بر نمى انگیزد»! آرى، این وعده قطعى خداست (که همه مردگان را براى جزا باز مى گرداند); ولى بیشتر مردم نمى دانند.

مفسران در شأن نزول این آیه چنین نقل کرده اند که: مردى از مسلمانان از یکى از مشرکان طلبى داشت، هنگامى که از او مطالبه کرد، او در پرداخت دین خود تعلل

ورزید.

مرد مسلمان ناراحت شد و ضمن سخنانش چنین سوگند یاد کرد: قسم به چیزى که بعد از مرگ در انتظار او هستم... (و هدفش قیامت و حساب خدا بود)، مرد مشرک گفت: گمان مى برى ما بعد از مرگ زنده مى شویم؟! سوگند به خدا! که او هیچ مرده اى را زنده نخواهد کرد (این سخن را به این جهت گفت که: آنها بازگشت مردگان را به حیات و زندگى مجدد، محال، یا بیهوده مى پنداشتند). آیه فوق نازل شد و به او و مانند او پاسخ گفت،(1) و مسأله معاد را با دلیل روشنى بیان کرد، در حقیقت گفتگوى این دو نفر سببى بود براى طرح مجدد مسأله معاد.

* * *

1. «مجمع البیان»، ذیل آیه مورد بحث; «تفسیر قرطبى»، ج 10، ص105 ; «تفسیر ابوالفتوح رازى»، ذیل آیه مورد بحث; «جامع البیان»، ج 14، ص140 .