لِلْفُقَراءِ الَّذینَ أُحْصِرُوا فی سَبیلِ اللّهِ لا یَسْتَطیعُونَ ضَرْباً فِى الاَْرْضِ یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسیماهُمْ لا یَسْئَلُونَ النّاسَ إِلْحافاً وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْر فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلیمٌ
(انفاق شما، باید) براى نیازمندانى باشد که در راه خدا، در تنگنا قرار گرفته اند; (ونمى توانند براى تأمین هزینه زندگى، دست به کسب و تجارتى بزنند;) نمى توانند مسافرتى کنند (و سرمایه اى به دست آورند;) و از شدت خویشتن دارى، افراد ناآگاه آنها را بى نیاز مى پندارند; اما آنها را از چهره هایشان مى شناسى; و هرگز با اصرار چیزى از مردم نمى خواهند. (این است مشخصات آنها!) و هر چیز خوبى در راه خدا انفاق کنید، خداوند از آن آگاه است.
از امام باقر(علیه السلام) چنین نقل شده است: این آیه درباره اصحاب «صُفَّه» نازل شده (اصحاب صُفَّه حدود چهارصد نفر از مسلمانان «مکّه» و اطراف «مدینه» بودند که نه خانه اى در «مدینه» داشتند و نه خویشاوندانى که به منزل آنها بروند، از این جهت در مسجد پیامبر مسکن گزیده بودند و آمادگى خود را براى شرکت در میدان هاى جهاد اعلام داشته بودند).
ولى چون اقامت آنها در مسجد با شئون مسجد سازگار نبود، دستور داده شد به صُفَّه (سکوى بزرگ و وسیع) که در بیرون مسجد قرار داشت منتقل شوند، آیه فوق نازل شد، و به مردم دستور داد به این دسته از برادران خود از کمک هاى ممکن مضایقه نکنند، آنها هم چنین کردند.(1)
بعضى ازمفسران تصریح کرده اند:آنهاپاسداران پیامبر(صلى الله علیه وآله) ومحافظان اوبوده اند.(2)
* * *
1. «مجمع البیان»، «ابوالفتوح رازى»، «البحر المحیط»، «قرطبى»، «روح المعانى» و تفسیرهاى دیگر، ذیل آیه مورد بحث (با تفاوت هائى در عبارت).
2. «تفسیر فى ظلال القرآن»، ج 1، ص462، ذیل آیه مورد بحث.