أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذینَ قیلَ لَهُمْ کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ فَلَمّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَریقٌ مِنْهُمْ یَخْشَوْنَ النّاسَ کَخَشْیَةِ اللّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً وَ قالُوا رَبَّنا لِمَ کَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلى أَجَل قَریب قُلْ مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ وَ الاْخِرَةُ خَیْرٌ لِمَنِ اتَّقى وَ لا تُظْلَمُونَ فَتیلاً
آیا ندیدى کسانى را که به آنها گفته شد: «(فعلاً) دست از جهاد بدارید! و نماز را بر پا کنید! و زکات بپردازید»! (ناراحت بودند)، ولى هنگامى که فرمان جهاد به آنها داده شد،جمعى از آنان، از مردم مى ترسیدند، همان گونه که از خدا مى ترسند، بلکه بیشتر! و گفتند: «پروردگارا! چرا جهاد را بر ما مقرّر داشتى؟! چرا این فرمان را تا زمان نزدیکى تأخیر نینداختى»؟! به آنها بگو: «سرمایه زندگى دنیا، ناچیز است! و سراى آخرت، براى کسى که پرهیزگار باشد، بهتر است. و به اندازه رشته شکاف هسته خرمایى، به شماستم نخواهد شد».
جمعى از مفسران مانند مفسر بزرگ «شیخ طوسى» نویسنده «تبیان» ونویسندگان «تفسیر قرطبى» و «المنار» از «ابن عباس» چنین نقل کرده اند:
جمعى از مسلمانان هنگامى که در «مکّه» بودند، و تحت فشار و آزار شدید مشرکان قرار داشتند، خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)رسیده، عرض کردند: ما قبل از اسلام عزیز و محترم بودیم، اما پس از اسلام وضع ما دگرگون شد، آن عزت و احترام را از دست دادیم، و همواره مورد آزار دشمنان قرار داریم، اگر اجازه دهید با دشمن مى جنگیم تا عزت خود را بازیابیم.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: من فعلاً مأمور به مبارزه نیستم، ولى هنگامى که مسلمانان به «مدینه» آمدند و زمینه براى مبارزه مسلحانه آماده شد و دستور جهاد نازل گردید، بعضى از آن افراد داغ و آتشین از شرکت در میدان جهاد مسامحه مى کردند، و از آن جوش و حرارت خبرى نبود، آیه فوق نازل شد و به عنوان تشجیع مسلمانان و ملامت از افراد مسامحه کار حقایقى را بیان نمود.
* * *
