یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللّهُ یُفْتیکُمْ فِی الْکَلالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ وَ هُوَ یَرِثُها إِنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ فَإِنْ کانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمّا تَرَکَ وَ إِنْ کانُوا إِخْوَةً رِجالاً وَ نِساءً فَلِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الاُْنْثَیَیْنِ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَ اللّهُ بِکُلِّ شَیْء عَلیمٌ
از تو (درباره ارث) سؤال مى کنند، بگو: «خداوند، حکم کلاله (خواهر و برادر) را براى شما بیان مى کند: اگر مردى از دنیا برود، که فرزند نداشته باشد، و براى او خواهرى باشد، نصف اموالى را که به جا گذاشته، از او (ارث) مى برد; و آن (مرد نیز) تمام مال را از خواهر، به ارث مى برد، در صورتى که (خواهر او) فرزند نداشته باشد; و اگر دو خواهر (از او) باقى باشند دو سوم اموال را مى برند; و اگر برادران و خواهران با هم باشند، براى هر مذکر، دو برابر سهم مؤنث است. خداوند براى شما بیان مى کند تا گمراه نشوید; وخداوند به همه چیز داناست».
بسیارى از مفسران در شأن نزول آیه فوق از «جابر بن عبداللّه انصارى» چنین نقل کرده اند، مى گوید: من شدیداً بیمار بودم، پیامبر(صلى الله علیه وآله) به عیادت من آمد، در آنجا وضو گرفت و از آب وضوى خود بر من پاشید، من که در اندیشه مرگ بودم به پیامبر(صلى الله علیه وآله)عرض کردم:
وارث من فقط خواهران منند، میراث آنها چگونه است، این آیه که آیه فرائض نام دارد نازل شد، و میراث آنها را روشن ساخت.(1)
و به عقیده بعضى این آخرین آیه اى است که درباره احکام اسلام بر پیامبر(صلى الله علیه وآله)نازل شده.(2)
* * *
1 و 2; «مجمع البیان»، ذیل آیه مورد بحث; «المیزان»، ج 5، ص 154 و 155; «تفسیر تبیان»، ج 3، ص 407 و408; «تفسیر قرطبى»، ج 6، ص28; «تفسیر ابن کثیر»، ج 1، ص606; «درّ المنثور» و «تفسیر صافى»، ذیل آیه مورد بحث.