قالَتِ الاَْعْرابُ آمَنّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمّا یَدْخُلِ الاِْیمانُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ إِنْ تُطِیعُوا اللّهَ وَ رَسُولَهُ لایَلِتْکُمْ مِنْ أَعْمالِکُمْ شَیْئاً إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ
عرب هاى بادیه نشین گفتند: «ایمان آورده ایم». بگو: «شما ایمان نیاورده اید، ولى بگوئید اسلام آورده ایم، اما هنوز ایمان وارد قلب شما نشده است; و اگر از خدا ورسولش اطاعت کنید، چیزى از پاداش کارهاى شما را فروگذار نمى کند، خداوند،آمرزنده مهربان است».
بسیارى از مفسران، شأن نزولى براى آیه ذکر کرده اند که خلاصه اش چنین است:
جمعى از طایفه «بنى اسد» در یکى از سال هاى قحطى و خشکسالى وارد «مدینه» شدند، و به امید گرفتن کمکى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) شهادتین بر زبان جارى کرده، به پیامبر(صلى الله علیه وآله) گفتند: «طوائف عرب بر مرکب ها سوار شدند و با تو پیکار کردند، ولى ما با زن و فرزندان نزد تو آمدیم، و دست به جنگ نزدیم»، و از این طریق مى خواستند بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) منّت بگذارند.
آیات فوق، نازل شد (و به آنها خاطر نشان کرد که اسلام آنها ظاهرى است، و ایمان در اعماق قلبشان نیست! به علاوه، اگر هم ایمان آورده اند نباید منّتى بر پیامبر(صلى الله علیه وآله)بگذارند، بلکه خدا بر آنها منّت دارد که هدایتشان کرده).
ولى وجود این شأن نزول ـ مانند سایر موارد ـ هرگز مانع از عمومیت مفهوم آیه نیست.
* * *
