اعطای این مقام در کودکی بخاطر قابلیت هایی است که در برخی از انبیا از همان کودکی وجود داشته. همچنین گاه این مقام، علم و سایر فضائل خود به عنوان معجزه به یک کودک افاضه می شده است.
این موضوع منافاتی با مسأله رهبری مردم و جامعه ندارد؛ زیرا می توان با تفاوت قائل شدن میان مقام نبوت و مقام رسالت گفت که آن نبی خاص اگر چه در همان کودکی دارای مقام نبوت شده، اما رسالت خود را بعدا که آمادگی پیدا کرد آغاز کند. چنانکه حضرت عیسی(ع) وقتی به دنیا آمد به نبوت رسید اما طبق روایات در هفت سالگی رسالت خود را آغاز و از سی سالگی به ایشان وحی می شد.

اولا: خداوند با علم ازلى و مطلق خود مى دانست كه عده خاصى از بندگانش با اختيار خود بيش از ديگران و در بالاترين حد ممكن، از استعداد خود بهره بردارى مى كنند و مسير تكامل را مى پيمايند. علم خداوند به اين شايستگى و جایگاهی كه اين افراد با سير اختيارى خويش بدان مى رسيدند سبب شد كه خداوند از ميان افراد بشر آنان را برگزيند. به عبارت ديگر اعطاى این موهبت ويژه معلول شايستگى هاى آنان است. به هر حال در وجود اين بزرگان لياقت ها و استعدادهایى بوده ولى شكوفا ساختن آنها هرگز جنبه اجبارى نداشته بلكه با اختيار و اراده خودشان اين راه را پيموده اند.
ثانیا: درست است كه دوران شكوفایى عقل انسان معمولا حد و مرز خاصى دارد ولى مى دانيم هميشه در انسان ها افراد استثنایى وجود داشته اند. بنابراین چه مانعى دارد كه خداوند اين دوران را براى بعضى از بندگانش به خاطر مصالحى فشرده تر كند و در سال هاى كمترى خلاصه نمايد همان گونه كه براى سخن گفتن معمولا گذشتن يكى دو سال از تولد لازم است در حالى كه مى دانيم حضرت مسيح(ع) در همان روزهاى نخستين زبان به سخن گشود آن هم سخنى بسيار پرمحتوا كه طبق روال عادى در شأن انسان هاى بزرگسال بود.

کسانی كه جهان بينى مادى دارند، با ديدن معجزات و امور خارق العاده، در صدد توجيه مادى آن بر مى آيند و اين امور را به نبوغ اشخاص مرتبط مى سازند، درحالیکه بخشى از كرامات و معجزات امامان(ع) در سنين كودكى بوده است. حال اگر منشأ اين كرامات و فضائل در سنين كودكى، نبوغ و زيركى آنها بوده چرا ديگران از مقابله با آنها عاجز ماندند و به عجز و ناتوانى خود اعتراف نمودند؟

گاهى «قاعده لطف» اقتضا مى كند كه امامت در سنين كودكى باشد؛ زيرا علاوه بر امتحان مردم، گروهي هم به امامت او يقين پيدا مى كنند و در ضمن مى فهمند كه امامت به لياقت است نه به سن. با وجود اين امتيازات و از آنجا كه بر هر فرد لازم است امامش را با تحقيق بشناسد، ديگر جاى هيچ شك و ترديدي باقى نمى ماند.

امامت امام جواد(ع) در هفت سالگي و امام هادى(ع) در شش سالگي زمينه ساز امامت امام مهدى(عج) در پنج سالگي و باعث رفع استبعاد از امامت او شد.

یکی از مباحث کلامی، امامت پیش از بلوغ است كه در زمان امامت امام جواد(ع) مطرح شد. به نظر «نوبختی» علّت اختلاف، شرط دانستن بلوغ براي امامت بود. اما «حجت خدا» علم را حتی قبل از بلوغ و بدون یادگیری و به طور لدنّی، می تواند اخذ کند. البته شیعیان از قبل نیز امامان را در مقابل انواع پرسش ها قرار می دادند تا به شرط پاسخ گویی به سؤالات و همچنین وجود نصّ به امامتشان به عنوان امام معصوم(ع) شناخته ‌شوند؛ لکن سنّ کم امام جواد(ع) این آزمایش را ضروری تر كرد و شيعيان نیز با دریافت پاسخ همه سؤالات خویش، با اطمینان خاطر امامت‌ ايشان را پذیرفتند.

براى «رشد عقلى» سن معينى وجود ندارد؛ چه بسا قوه عاقله کودکی، توسط خداوند به حد كافى رشد كرده باشد در حالی که سنش بسیار کم باشد. امام رضا(ع) هنگامى امام جواد(ع) را به امامت منصوب نمود که سن ایشان از سه سال تجاوز نمى كرد، به آن حضرت عرض شد: «فرزند شما سه سال بيشتر ندارد؟ حضرت فرمود: چه اشكالى دارد؟! در حالى كه عيسى(ع) نيز در سن سه سالگى حجت خدا گشت».

این فرضيه که «اعتقاد شیعیان به امامت و ولایت امامان در کودکی، با تهدید و تحمیل علماي شیعه بوده»، به طور حتم باطل است، زيرا با ورع و قداست علماي اماميه ناسازگار است و هم چنين پذيرفتنى نيست كه آنان به نادرستى بر امامت شخصى در كودكى تبانى کرده باشند؛ در حالى كه اين اعتقاد، انواع مرارتها و محروميت ها را براى آنان و سایر معتقدین به همراه داشته است.

در مورد اماماني كه در سنين كودكى به امامت رسيده اند از امام قبل خود، به طور صريح و ضمنى سخنانی بر امامت آنها وارد شده است. محمد بن ابى نصر، محمد بن على بن بلال و عمرو اهوازى روایاتی در این مورد نقل کرده اند.

خداوند در مواردی امامت را در کودکی قرار داد تا مردم را امتحان كند و ثابت كند امامت او از جانب خداوند است و مقام و منزلت به لياقت است نه بزرگى سن؛ و دیگر اینکه حاكمان جور و ظلم امامت آنان را باور نكرده و آنها را به شهادت نرسانند.