امام(ع) در نهج البلاغه نکوهش شدیدی از «علم نجوم» کرده و آن را معادل «کفر» شمرده است. لکن باید دانست که آنچه كه درباره نجوم مورد نهى قرار گرفته «علم به احكام نجوم» است نه «احوال آن»؛ يعنى مجموعه پندارها و خيالاتى كه سرنوشت انسانها را در اين كره خاكى با اوضاع ستارگان پيوند مى داد و بوسيله اوضاع فلكى، پيشگويى هايى نسبت به آينده داشت؛ به همين دليل سلاطين و شاهان غالباً، براى دستيابى به حوادث آينده، منجّمانى استخدام مى كردند و بسيارى از آنها اوضاع كواكب را، مطابق آنچه ميل سلطان بود پيش بينى مى نمودند.

پيروى از گمان ها و پندارهاى باطل، عقل آدمى را دگرگون مى سازد و او را از معارف ناب منحرف مى كند. آیه ای در سوره «مائده» ناظر به حال گروهى از يهود است كه با خدا پيمان بسته بودند كه در برابر دعوت انبياء سر تعظيم فرود آورند، ولى هر زمان پيامبرى دستورى بر خلاف هواى نفسشان مى آورد در برابر او قيام مى كردند و حتى گروهى را مى كشتند و گمان مى كردند مجازاتى در كار نيست. اين آيه به روشنى نشان مى دهد كه گمان هاى باطل مخصوصاً گمان ايمن بودن از عذاب الهى حجابى است بر چشم و گوش انسان.

طبق آیه 69 سوره یس، شاعرى شایسته مقام پیامبر(ص) نمی باشد؛ زیرا سرچشمه شعر، تخیل و پندار است و شعر از عواطف متغیر انسانى مى جوشد و لطف شعر در بسیارى از موارد، در اغراق گوئى ها و مبالغه هاى آن است و گاهی به خاطر رعایت زیبائى هاى لفظ، حقایق پایمال می شود و شعر، مجموعه شوق هائى است که از زمین به آسمان، پرواز مى کند، درحالیکه وحی مجموعه حقایقى است که از آسمان به زمین نازل مى گردد و از مبدأ هستى سرچشمه مى گیرد و در عین زیبایی لفظ و فصاحت و بلاغت، جز حقیقت چیزى نیست.

آیات مختلفی در قرآن بر اين حقيقت تأكيد مى كنند كه شرك هيچ گونه دليل و برهانى ندارد؛ و مشرکان از گمان بی اساس خود پیروی می کنند. خداوند در سوره مومنون آیه 117، مى فرمايد: «و هركس معبود ديگرى را با خدا بخواند و به يقين هيچ دليلى بر آن نخواهد داشت ...». در سوره يونس آیه 66 نيز می فرماید: «آنها تنها از گمان بى اساس پيروى مى نمايند ...».

«تهذیب نفس» از دیدگاه قرآن داراى جایگاهى بلند است. این مسئله نزد خداوند از چنان اهمیتی برخوردار است که طولانى ترین و مهمترین سوگندهای خداوند که در سوره«شمس» است و سه بار در آن سوگند به ذات پاک خداوند تکرار شده است؛ سرانجام روى این مسأله تأکید می کند که: «فلاح و رستگارى در تزکیه نفس است». همچنین قرآن با این تعبیر بیان می کند که رستگارى انسان نه در گرو پندارها و خیال ها و نه در سایه مال و ثروت و مقام و نه وابسته به اعمال اشخاص دیگر است.

سه نشانه عمده برای شناخت «مکاشفات رحمانی» وجود دارد. 1- مكاشفات رحمانى هم یقینی اند و هم همراه با سطح بسيار والايى از ايمان، در حالى كه مكاشفات شيطانى فاقد آن مى باشد. 2- مكاشفات رحمانی، همراه و هماهنگ با كتاب و سنّت است، اما مکاشفات شیطانی چنین نیست. 3- محتواى مکاشفات رحمانی کاملا با عقل سازگار است، در حالی که مکاشفات شیطانی سراسر اوهام بلندپروازانه و بی اساس است.