پس از امام صادق(ع) به علت وحشت از حاکمیّت عباسیان، جذب شیعیان از طرف بعضی از فرزندان امام صادق(ع) و پراکندگی شیعیان، تشخيص امام بعدی را براي برخی از شیعیان مشكل کرد. بسیاری از شیعیان گمان کردند اسماعیل فرزند بزرگتر امام ششم، امام می شود؛ اما وي در حیات پدر فوت كرد ولی آنان حاضر به پذيرش فوتش نشدند؛ لذا امام صادق(ع) اصرار داشت تا شیعیان با دیدن جنازه او به مرگش یقین کنند، حتي در قبرستان و قبل از دفن نيز امام افراد را واداشت تا به مرگ او شهادت دهند؛ سپس به امامت فرزند ديگرش امام كاظم(ع) تأکید فرمود.

امام صادق(ع) در سال 80 يا 83 هجری از مادری به نام «فروه» متولد شده و در سال 148 به شهادت رسيدند. امام صادق(ع) تکیه گاه اصلی  فکری و عقیدتی شیعه  بوده و بخش گسترده ای از احادیث و علوم اهل بیت(ع) توسط این امام گسترش یافته است. از سویی امام صادق(ع) حد فاصل فرقه هایی قرار گرفته بود که در شیعه به وجود آمده بود، لذا وظیفه حفظ و صیانت شیعه را برعهده داشت. امام(ع) با وجود آن كه پدرشان، در مدینه زندگی می کرد؛ اما از آنجا که بیشتر شیعیان آن حضرت در عراق بودند، مدتی در عراق به سر برده است. همچنین در زمان امام صادق(ع) امویان سقوط کرده و حکومت به دست بنی عباس افتاد.

منصور خلیفه ستمگر عباسی، پس از شهادت امام صادق(ع) طی نامه ای به فرماندار مدینه، از او خواست جانشینان جعفربن محمد را گردن بزند. فرماندار پاسخ داد جعفر بن محمد پنج نفر را وصی خود قرار داده؛ منصور دوانیقی، حاکم مدینه، موسی بن جعفر، برادر بزرگ امام کاظم و حمیده همسر خود. این وصیت نامه امام، حرکتی سیاسی برای حفظ جان پیشوای هفتم بود.

بررسى اوضاع و احوال زمان امام کاظم(ع) نشان مى‏ دهد كه هرگونه اقدام حادی كه حكومت منصور از آغاز روى آن حساسيت نشان بدهد صلاح نيست، از اين رو امام كاظم(ع) دنباله برنامه علمى پدر را گرفت و حوزه‏ اى‏ نه به وسعت دانشگاه جعفرى تشكيل داد و به تربيت شاگردان بزرگ و رجال علم و فضيلت پرداخت.

وى ابتدا تمام زندانيان سياسى را آزاد ساخت، و تمام اموال منقول و غير منقول مردم را كه پدرش منصور مصادره و ضبط كرده بود، به صاحبان آنها تحويل داد. او در آغاز خلافت از خوش گذرانى و مجالس عيش و نوش دورى جست، ولى بيش از يك سال نگذشته بود كه تغيير روش داد و بساط خوش گذرانى و عياشى را داير كرد. اين روش مهدى موجب گسترش دامنه آلودگى در جامعه اسلامى گرديد. طرز رفتار مهدى از جهات مختلف با پدرش منصور فرق داشت، ولى روش اين دو، از يك جهت مثل هم بود و آن سخت گيرى و فشار نسبت به علويان بود.
 

ابوحنیفه مى گوید: «من فقیه تر از جعفر بن محمّد ندیدم. هنگامى که منصور او را خواست، کسى را نیز به دنبال من فرستاد و گفت: اى اباحنیفه! همانا مردم فریفته جعفر بن محمّد شده اند، پس مسائلى دشوار را آماده کن تا او را امتحان کنى. ابوحنیفه مى گوید: «من در مجلس منصور، پرسش های خود را مطرح کردم، و امام نیز جواب مى داد و مى فرمود: شما چنین مى گویید، و اهل مدینه چنین مى گویند، و ما چنین مى گوییم، و آیا براى ما روایت نکرده اند که داناترین مردم کسى است که به نظرات مختلف مردم داناتر باشد».

دوران مستعلى دوره حضور صلیبیون در فلسطین و شام و شکست حکومت فاطمی در مقابل آنها است. در سال 495 هجرى مستعلى بعد از هشت سال خلافت که تماماً بازیچه دست افضل بود، درگذشت و پسرش منصور با لقب الآمر بأحکام الله بر کرسى خلافت نشست. تا زمان قتل افضل در سال 515 هـ.ق، آمر هیچ کاره بود و بعد از آن هم ظلم هاى فراوانى انجام داد و سرانجام به دست گروهى از فدائیان نزارى به قتل رسید.