پاسخ اجمالی:
امام صادق(ع) در سال 80 يا 83 هجری از مادری به نام «فروه» متولد شده و در سال 148 به شهادت رسيدند. امام صادق(ع) تکیه گاه اصلی فکری و عقیدتی شیعه بوده و بخش گسترده ای از احادیث و علوم اهل بیت(ع) توسط این امام گسترش یافته است. از سویی امام صادق(ع) حد فاصل فرقه هایی قرار گرفته بود که در شیعه به وجود آمده بود، لذا وظیفه حفظ و صیانت شیعه را برعهده داشت. امام(ع) با وجود آن كه پدرشان، در مدینه زندگی می کرد؛ اما از آنجا که بیشتر شیعیان آن حضرت در عراق بودند، مدتی در عراق به سر برده است. همچنین در زمان امام صادق(ع) امویان سقوط کرده و حکومت به دست بنی عباس افتاد.
پاسخ تفصیلی:
ششمین امام شیعیان جعفر بن محمد صادق(علیه السّلام) است که بنا به نقل برخی منابع، در سال 80 هجری(1) و به نقل منابع دیگر، در سال 83 هجری دیده به دنیا گشودند.(2) مادر آن حضرت، «فروه» دختر «قاسم بن محمد بن ابی بکر» است. درگذشت امام، به اتفاق مورخان، در ماه شوال سال 148 در دوران خلافت منصور عباسی بوده(3) و در برخی از کتاب ها گفته شده که روز آن، 25 ماه شوال بوده است.(4)
تکیه اصلی شیعه، از نظر فکری و عقیدتی، بر امام صادق(علیه السّلام) بوده و بخش بزرگی از احادیث و علوم اهل بیت توسط این امام گسترش یافته است. امام صادق(علیه السّلام) حد فاصل فرقه هایی قرار گرفته بود که در شیعه به وجود آمد و وظیفه مهم حفظ و صیانت شیعه از انحرافات را در رأس برنامه خود قرار داد و آن را از تأثیر پذیری در برابر انحرافات موجود عصر خود، که خلوص فکری و عقیدتی و استقلال مکتبی آن را به طور مداوم مورد تهدید قرار می داد، بازداشت.
روایاتی که در باب امامت امام صادق(علیه السّلام) نقل شده، در بسیاری از جوامع روایی و کتاب های تاریخ شیعه از جمله «کافی» (کتاب الحجة)، «کشف الغمة فی معرفة الائمه»(5)، «اثبات الوصیه»، «ارشاد» مفید و «إثبات الهداة» وارد شده است. امام باقر(علیه السّلام)، در مدینه زندگی می كرد؛ اما امام صادق(علیه السّلام) از آنجا که بیشتر شیعیان آن حضرت در عراق بودند و یا به دلایل دیگر، مدتی در عراق به سر برده است.(6) همچنین در دوران امام ششم، امویان سقوط کردند و حکومت به دست بنی عباس افتاد.
آن حضرت(علیه السّلام) پس از آن که طولانی ترین مدت را -نسبت به سایر امامان- در ارشاد مردم سپری کرد، در سال 148 رحلت نموده و شیعیان را در غم سنگین و همیشگی ناشی از فقدان خود باقی گذاشت. درباره شهادت امام صادق(علیه السّلام) روایتی از منابع اهل سنت نقل شده(7) اما «ابو زهره» آن را نادرست شمرده و برای اثبات نظر خود به تمجید «منصور» از امام صادق(علیه السّلام) و اظهار تأسفش از رحلت آن حضرت -که یعقوبی آن را روایت کرده- استناد جسته است.(8) او همچنین این اقدام از طرف «منصور» را، مخالف روش او در تحکیم پایه های خلافتش می داند.(9)
ولی باید گفت: هیچ کدام از این دو امر، نص تاریخی و دلیل بر عدم شهادت آن حضرت نیست؛ زیرا اظهار تأسف «منصور» به عنوان یک خلیفه -که نمی خواهد به ظاهر بپذیرد، امام صادق(علیه السّلام) به دستور وی به شهادت رسیده -امری کاملا طبیعی است و مشابه آن درباره «مأمون» نسبت به امام رضا(علیه السّلام) نیز وجود دارد و اصولاً درباره سلاطین و قتل های سیاسی که به دستور آنان صورت می گیرد، این رویّه امری عادی است. همچنین حرکت «منصور» و کشتن شمار زیادی از علویان و دشمنی صریح او با آنان که بدون وقفه ادامه داشت با استظهار «ابو زهره» از رفتار «منصور»، منافات دارد.
به عکس، فرض کشته شدن امام صادق(علیه السّلام) به دستور «منصور»، مطابق روشن حکومتی او بوده، چنانکه رویه معمول او در بر خود با دشمنانش نیز همین بوده است، گرچه اقدامات این چنینی وی، در پس پرده و کاملا محرمانه انجام می‌گرفته تا او از عوارض جانبی آن در امان باشد. بنابراین اگر گزارشی تاریخی درباره مسموم شدن آن حضرت به دست «منصور» وجود داشته باشد، زمینه پذیرش آن بیشتر است تا انکار آن به دلیل اظهار تأسف «منصور»!(10)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.