«نامه اعمال» و فلسفه آن

«نامه اعمال» چیست و چرا در قرآن و روایات از آن بصورت مفصل سخن گفته شده است؟

به گفته بعضى از مفسران، نامه اعمال انسان همان روح و جسم اوست؛ زیرا بنابر منابع دینی، اعمال انسان در این دو اثر می گذارد؛ و از آن بالاتر، محیطی كه در آن اعمال خود را انجام مى دهد؛ چرا كه اعمال انسان گذشته از اينكه در روح و همه ذرات پيكر او نقش مى بندند، در هوا و زمين نیز منعكس مى شوند. اما اینکه چرا در قرآن و روایات از این نامه بصورت مفصل سخن گفته شده است، بايد گفت: این بيان گسترده، جنبه تربيتى دارد و به انسانها تاکید می کند كه همه چيز چه خوب و چه بد ثبت مى شود.

ایمان به «معاد» سبب آرامش در دنیا

اعتقاد به «معاد» چه نقشی در آرامش بخشی به انسان در زندگی دنیا دارد؟

اعتقاد به زندگى پس از مرگ نه تنها در تهذيب نفوس و اخلاص قلوب و پرورش اخلاق و پاكى اعمال مؤثّر است، بلكه در بهبود حال انسان در همين دنيا نيز اثر عميقى دارد. عامل اصلى نگراني هاي بشر، عمدتاً احساس پوچى و بى هدف بودن زندگى، احساس نداشتن پناهگاه در مشكلات طاقت فرسا، تصوير وحشتناك از مرگ و گاه ترس از آينده جهان است و بدون شك ايمان به معاد و زندگى جاويد در آن عالم توأم با آرامش و عدالت مى تواند به اين نگرانى ها پايان دهد. كسانى كه به خدا دل بسته اند نه احساس تنهايى دارند و نه احساس پوچى در زندگى.

نقش محیط در تکامل اخلاقی انسان

آیا محیط بر اخلاق انسان اثر مثبت یا منفی می گذارد؟

شرايط محيط علّت تامّه در خوبى و بدى افراد نيست ولى تأثير آن را به عنوان يك عامل مهمّ زمينه ساز نمى توان انكار كرد. در قرآن آياتى درباره تأثير محيط بر شخصيّت انسان سخن مى گويند، از جمله آيه 58 سوره اعراف تأثير محيط در اعمال و افعال انسان را به صورت لطيفى بيان کرده می فرماید: «وَالْبَلَدُ الطِّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِاِذْنِ رَبِّه...»؛ (سرزمين پاكيزه گياهش به فرمان پروردگار مى رويد؛ امّا سرزمين هاى بد طينت جز گياه ناچيز و بى ارزش از آن نمى رويد).

روایات اسلامی و بیان اهمیت مطالعه تاریخ

مطالعه تاریخ از دید روایات اسلامی چه اهمیتی دارد؟

در روايات اسلامى تاريخ به عنوان يك منبع الهام بخش معرفت معرفى گرديده است. مخصوصاً براى مسائل اخلاقى و تهذيب نفوس و توجّه به واقعيّات زندگى بشر. امام علی(ع) هنگام عبور از آثار به جای مانده از کاخ های ساسانیان هنگام جنگ صفین با قرائت آیاتی از سوره دخان، گذشت زمان و نابودی آثار پیشینیان را مورد اشاره قرار دادند. امام صادق(ع) نیز ضمن نقل حادثه ای از زندگی حضرت داود(ع)، بر تاثیر مطالعه آثار گذشتگان در رشد اخلاقی و دوری از معصیت تاکید می کند.

جایگاه مسئله «معاد» در قرآن

مسئله «معاد» در قرآن کریم از چه جایگاهی برخوردار است؟

قرآن در ميان مسائل عقيدتى، بعد از توحيد به هيچ مسأله اى به اندازه مسأله «معاد» نپرداخته است؛ چرا كه حدود 1200 آيه اي كه درباره معاد آمده قريب به يك سوّم آيات قرآن را شامل شده است و تقريباً در تمام صفحات قرآن بدون استثنا، ذكرى از معاد به ميان آمده است. در جاى جاى قرآن بعد از موضوع ايمان به خدا، ايمان به جهان ديگر آمده و تقريباً در 30 آيه اين دو موضوع را قرين هم قرار داده است. كوتاه سخن اين كه ايمان به معاد به اضافه ايمان به مبدأ عالم هستى خط فاصل فرهنگ خداپرستان و ماديين محسوب مى شود.

دلیل وجود اسامی مختلف براي «قيامت»

چرا قرآن کریم از قیامت با تعابیر و نامهای مختلفی یاد کرده است؟

قرآن مجيد هميشه از قيامت با يك نام ياد نمى كند و اين به خاطر آن است كه در قيامت حوادث بسيار مختلفى رخ مى دهد و هر يك از اين حوادث، چهره اى از آن روز را نشان مى دهد. قرآن براى نشان دادن اين ويژگى ها از نام هاى گوناگون استفاده مى كند تا در مجموع ترسيم دقيقى از آن روز عظيم و حوادث فوق العاده آن ارائه كرده باشد. مرحوم «فيض كاشانى» مى گويد: «در هريك از نام هاى قيامت سرّى نهفته است و در هر توصيفى معناى مهمى بيان گشته، بايد كوشيد اين معنا را درك كرد و به اين اسرار راه يافت».

اهمیّت اخلاق از منظر قرآن

اخلاق از منظر قرآن چه اهمیّتی دارد؟

اخلاق مهمترين هدف انبياى الهى بوده است و در آيات 129 و 151 سوره بقره، آيات 9 و 10 سوره شمس، آیات 14 و 15 سوره اعلی و آیات متعدد دیگر به این مطلب اشاره می کند که نشان دهنده اهتمام فوق العاده قرآن مجيد به مسائل اخلاقى و تهذيب نفوس به عنوان يك مسأله اساسى و زيربنايى است كه برنامه هاى ديگر از آن نشأت مى گيرد و اصولا زمانى انسان شايسته جانشینی خدا در زمین است كه داراى اخلاق انسانى باشد و در غير اين صورت از حيوان خطرناك تر است.

تاریخچه علم اخلاق

تاریخچه علم اخلاق به چه زمانی بر می گردد؟

بحثهاى اخلاقى از زمانى كه انسان گام بر روى زمين گذارد آغاز شده، زيرا حضرت آدم(ع) پيامبر خدا بوده، و ساير پيامبران الهى يكى پس از ديگرى به تهذيب نفوس و تكميل اخلاق كه خمير مايه سعادت انسانها است پرداختند. بزرگترين معلّم اخلاق پيامبر اسلام(ص) بود كه با شعار «اِنَّما بُعِثْتُ لاُِ تَمِّـمَ مَكارِمَ الاَْخْلاقِ» مبعوث شد. بعد از ایشان نیز معصومین(ع) بزرگترين معلّمان اخلاق بودند؛ و در مكتب آنها مردان برجسته اى پرورش يافتند.
 

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

مِن شِيَمِ الأبرارِ حَمْلُ النُّفوسِ على الإيثارِ

واداشتن جانها به ايثار، از خوى نيکوکاران است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22