افعال انسانى بر سه گونه است. قسمتى از آنها درك حُسن و قُبحشان براى همه روشن است و با تغيير شرايط و ظروف تغيير نمى كند مانند حُسنِ احسان و قُبحِ ظلم. بخش ديگر، افعالى كه همگان حُسن و قُبح آن را درك مى كنند، ولى شرايط و ظروف مختلف در آن اثر مى گذارد، مثل صدق و کذب كه در بعضى از شرايط، دروغ حسن و راستگويى قبيح است. قسم سوم افعالى است كه حُسن و قُبح آن ضرورى نيست. بعضى آن را خوب و بعضى بد و يا اصلا در تشخيص حُسن و قُبحِ آن ساكتند كه بايد در این امور به دامان «وحى» چنگ زد.

امام علي(ع) با هشدار نسبت به احاطه مرگ بر انسان مى فرمايد: «از خدايى بترسيد كه اگر سخنى بگوييد مى شنود و اگر چيزى را در دل پنهان داريد مى داند و بر مرگ پيشى گيريد كه اگر از آن فرار كنيد به شما دست مى يابد، ... و اگر فراموشش كنيد شما را فراموش نخواهد كرد»، این گفتار امام(ع) برگرفته از قرآن است که می فرماید: «بگو مرگى كه از آن فرار مى كنيد سرانجام با شما ملاقات خواهد كرد». در واقع مشكل انسان از زمانی شروع مى شود كه حضور و نظارت خدا را در اعمال و گفتارش فراموش كند و از یاد مرگ غافل شود.

فلسفه در يك مفهوم كلّى به معنى آگاهى بر تمام جهان هستى است به مقدار توان انسانى؛ و به همين دليل، تمام علوم مى تواند در اين مفهوم كلّى و جامع داخل باشد؛ در اعصار گذشته فلسفه را به دو شاخه اصلی تقسيم مى كردند: الف ـ امورى كه از قدرت و اختيار انسان بيرون است كه شامل تمام جهان هستى بجز افعال انسان مى شود.(حكمت نظرى) ب ـ امورى كه در اختيار انسان و تحت قدرت او قرار دارد؛ يعنى، افعال انسان.(حكمت عملى) بنابراين «علم اخلاق» شاخه اى از «فلسفه عملى» يا «حكمت عملى» است.

شرايط محيط علّت تامّه در خوبى و بدى افراد نيست ولى تأثير آن را به عنوان يك عامل مهمّ زمينه ساز نمى توان انكار كرد. در قرآن آياتى درباره تأثير محيط بر شخصيّت انسان سخن مى گويند، از جمله آيه 58 سوره اعراف تأثير محيط در اعمال و افعال انسان را به صورت لطيفى بيان کرده می فرماید: «وَالْبَلَدُ الطِّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِاِذْنِ رَبِّه...»؛ (سرزمين پاكيزه گياهش به فرمان پروردگار مى رويد؛ امّا سرزمين هاى بد طينت جز گياه ناچيز و بى ارزش از آن نمى رويد).