از مسائلی که در بُعد تاریخی حماسه عقیدتی کربلا سهم بسزایی دارد، مسأله «غیب» است. امری که موجب شد تا در بررسی این واقعه تاریخی اختلافاتی پیش آمده و بیشتر بصورت مقابله یک امر کلامی با یک مسأله تاریخی عنوان شود. در این زمینه روایات بسیاری وجود دارد که در بیشتر آنها آمده است که رسول خدا(ص) از شهادت امام حسین(ع) خبر داده بودند. علامه امینی بخشی از این نقل‌ها را در کتاب «سیرتنا و سنتنا» فراهم آورده‌اند. کتاب‌های اهل سنت مملو از این اخبار و آثار است. علاوه بر این روایات، اخباری نقل شده که به صراحت یا اشارت، وقوع حادثه کربلا را قبل از اتفاق افتادن آن، خبر داده است.
امّا طبیعی است که نه تنها امام حسین(ع)، بلکه پیامبر(ص) نیز در زندگی سیاسی خویش، از عنصر «غیب» استفاده نمی ‌کرد، جز در مقام اثبات نبوّت یا امامت؛ «رفتار پیامبر(ص) و ائمه مطابق ارزیابی سیاسی موجود بود». آگاهی از غیب را خداوند به طریقی به آنها داده است - به وسیله جبرئیل یا خواب و امثال آن- چرا که اصل غیب جز در اختیار خداوند نیست. اسوه بودن پیامبر(ص) و امام(ع) هم مبتنی بر وضع موجود و ارزیابی ظاهری است، نه بر غیب.

از دشوارترين لحظات تاريخ كربلا، لحظه وداع جانسوز قافله اسيران با بدن هاى پاره پاره شهيدان است. دشمنان، اسيران دل سوخته را از كنار آن پيكرهاى پاك شهيدان عبور دادند. زنان حرم چون چشمشان به آن بدنهاى پاره پاره افتاد، فريادشان به ناله و شيون بلند شد. زينب(س) كه مى دانست دشمن در انتظار است تا با ديدن كوچكترين نشانه اى از ضعف و پشيمانى در خاندان پيامبر(ص) قهقهه مستانه سر دهد، با ديدن پيكر به خون آغشته برادر، رو به آسمان كرد و گفت: خدايا اين قربانى را قبول فرما.

آيات فوق در مورد ازدواج زينب، بنت جحش با زيد بن حارثه نازل شده. زينب وقتي فهميد خواستگارى پيامبر(ص) براى زيد است، سخت ناراحت شد و سر باز زد. نخستين آيه از آيات مورد بحث نازل شد و هشدار داد که نمى توان با فرمان خدا و پيامبرش مخالفت کرد، لذا تسلیم شد ولی اين ازدواج ديرى نپائيد. پيامبر(ص) براى جبران شکستِ زينب در ازدواج و براى شکستن سنت هاي غلط جاهلى، او را به فرمان خدا به همسرى خود برگزيد.

امام حسین(ع) در روز عاشورا پس از شهادت یارانش، با اهل حرم خداحافظی کرد و چون صدای گریه آن ها بلند شد، امام(ع) آن ها را آرام کرده و به سوی میدان شتافت.

 امام حسین(ع) ابتدا به صورت تن به تن به مبارزه با سپاه کوفه رفتند و بسیاری از نام آوران آن سپاه را به درک واصل کردند. پس از آن بود که سپاه کوفه به دستور عمربن سعد به طرز ناجوانمردانه ای حضرت را از هر سو محاصره و ایشان را آماج نیزه ها و تیرهای خود قرار داد تا حضرت از اسب به زمین افتاد. در قتلگاه نیز تعدادی از سپاهیان کوفه به حضرت حمله کردند و جراحاتی را بر بدن مطهرشان وارد کردند. سرانجام شمر بن ذی الجوشن و در نقلی دیگر سنان بن انس سر مطهر حضرت سیدالشهدا را از تن جدا کرد.

امام حسین(ع) پس از آن که از ثابت قدمی یارانش مطمئن گشت، فرمود: »هر کس زنى به همراه دارد، وى را به قبیله بنى اسد -که عموزادگان هستند- بسپارد». على بن مظاهر - یکى از یاران امام(ع) - برخاست و عرض کرد: سرورم براى چه؟ امام(ع) فرمود: «بعد از شهادت من، زنانم اسیر مى شوند و من از اسیرى زنانتان بیمناکم».

ازدواج های پیامبر(ص) هرگز جنبه جنسی نداشته است؛ زیرا غالبا در سن پیری حضرت بوده و تا 53 سالگی، جز خدیجه همسری نداشتند و جز عایشه -که ازدواج با او هم جنبه سیاسی داشته- بقیه همسرانش بیوه بودند. بلکه این ازدواج ها، بر اساس ویژگی ها و شرایط قبیله ای آن زمان، در بسیارى از موارد جنبه سیاسى داشته؛ و گاهی براى کاستن از عداوت، یا جلب محبت اشخاص و یا اقوام متعصب بوده و یا براى شکستن سنت های جاهلى انجام شده است.