هيچ كس نمى‌داند در لحظه مرگ چه احساسى به انسان دست مى‌دهد، چون كسى از اين راه برنگشته تا احساس خود را بیان کند. وداع با این زندگی در آرامش کامل است و یا به همراه عذابی دردناک که زبان از توصیف آن عاجز است، و یا بستگی به اعمال و صفات انسان دارد؛ براى بعضى به آسانى بوئيدن يك گل، و براى بعضى به اندازه كشيدن بار سنگينى به عظمت يك كوه؟ هر چه هست برای ما قابل درک نیست.

امام سجاد(ع) هنگام وداع ماه مبارک رمضان از این ماه با تعابیر بلند و والایی یاد نموده و فرمودند: «سلام بر تو [اين سلام، سلام توديع است] اي بزرگترين ماه، كه به خدا انتساب داري و سلام بر تو اي عيد اولياي الهي. سلام بر تو اي همنشینی كه وقتي بودي گرامي بودي و حال كه در آستانه رفتن هستي، رفتنت فاجعه بار است. سلام بر تو اي تكيه ‏گاه اميد كه در هنگام مفارقت، ما را غمگین و رنجور كردي. سلام بر تو اي دوست با الفت كه وقتي آمدي ما را مسرور و وقتي رفتي ما را گداختي و ...».

هنگام حرکت حضرت سیدالشهداء(ع) از مدینه، محمد حنفیه از باب خیرخواهی به امام پیشنهاد کرد که به یمن، یا جایی دور از چشم مردم بروند. امام نیز فرمودند، تحت هیچ شرایطی تن به ذلت نمی دهند و با یزید بیعت نمی کنند. سپس امام برادر خود محمد حنفیه را به عنوان مخبر خود در مدینه، مأمور به ماندن در شهر کردند و در وصیت نامه ای سرشار از مضامین عالی هدف قیام خود را اصلاح امت رسول خدا(ص) از انحرافات، احیای امربه معروف و نهی از منکر و احیای سیره حضرت رسول(ص) و امام علی(ع) اعلام کردند.

امام حسین(ع) تصمیم خود را برای حرکت از مدینه همراه با اهل و عیال به اطلاع محمد حنفیه رساندند و ماندن برادرشان را در مدینه برای مطلع کردن حضرت را از وضعیت آنجا بلامانع دانستند. سپس امام(ع) وصیت نامه خود را نوشتند و به محمدبن حنفیه تحویل دادند و در آن بعد از شهادت به توحید و نبوت و معاد، اهداف قیام خود را در ضمن این امور تبیین کردند:
1- اصلاح در امّت پیامبر(ص). 2- امر به معروف و نهى از منکر. 3- رفتار کردن به روش حضرت رسول(ص) و حضرت علی(ع).

وداع براي كسي است كه با ماه مبارك رمضان مأنوس بوده و اين ماه دوست او بوده است وگرنه آن كس كه با اين ماه همراه نبوده، وداع معنا ندارد. انسان از دوستش و از كسي كه مدّتي با او مأنوس بوده خداحافظي مي كند، نه از هر كسي. شخصي كه اصلاً نمي ‏داند چه وقت ماه مبارك رمضان آمد؟ و چه وقت سپري شد؟ چرا آمد؟ و چرا سپري شد؟ وداع كردن بي معناست.

انسان، مسافري است كه سفر ابد در پيش دارد و ره ‏توشه سفر ابدش را بايد در همين دنیا تهيه كند. برای این کار بهترین زمان ماه مبارک رمضان است که درهاي آسمان بر روي مؤمن باز مي شود و مؤمن مي ‏تواند با وارستگي به باطن عالم راه يابد و بهترين سود را در این ماه کسب کند. لذا امام سجاد(ع) در فرازی از دعای وداع ماه رمضان چنین می فرماید: «أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِين»؛ (خداوندا ما در ماه رمضان از بهترین سودهای همه عوالم بهره مند شدیم).

 امام حسین(ع) ابتدا به صورت تن به تن به مبارزه با سپاه کوفه رفتند و بسیاری از نام آوران آن سپاه را به درک واصل کردند. پس از آن بود که سپاه کوفه به دستور عمربن سعد به طرز ناجوانمردانه ای حضرت را از هر سو محاصره و ایشان را آماج نیزه ها و تیرهای خود قرار داد تا حضرت از اسب به زمین افتاد. در قتلگاه نیز تعدادی از سپاهیان کوفه به حضرت حمله کردند و جراحاتی را بر بدن مطهرشان وارد کردند. سرانجام شمر بن ذی الجوشن و در نقلی دیگر سنان بن انس سر مطهر حضرت سیدالشهدا را از تن جدا کرد.

طبق آنچه در کتب تاریخی نوشته شده، حضرت سیدالشهدا(ع) در آخرین روزهای حضور در مدینه و قبل از شروع قیام خود و حرکت به سوی مکه، چند بار بر سر مزار حضرت رسول(ص) حاضر شده و ضمن گله از مردم برای پاس نداشتن مقام ایشان و یاری نکردنشان به عنوان نوه پیامبر اسلام، انگیزه اصلی نهضت اصلاح طلبانه خود و عدم بیعت با فاجری همچون یزید را امر به نیکی ها و مبارزه با پلیدی ها اعلام کردند.