مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملى است كه از دايره قدرت انسان بيرون باشد، آن‏ هم از كسى كه قدرتش بى‏ پايان و هر امرى برايش آسان است. اين درخواست نبايد فقط بر زبانِ انسان جارى شود، بلكه از همه وجود او برخيزد و زبان در اين بخش، نماينده و ترجمان تمام ذرّات وجود انسان و اعضا و جوارح اوست.

دین و مذهب هرگز دعا را جانشين اسباب و علل قرار نداده، بلكه آن را چيزى مافوق آنها قرار داده؛ یعنی همان جا كه هيچ راه و وسيله ديگرى جز دعا برای شخص وجود ندارد و تنها روزنه اميد استمداد از نيرويى مافوق، نيروى لايزال مبدأ جهان هستى است. در این صورت مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملى است كه از دايره قدرت انسان بيرون باشد از كسى كه قدرتش بى پايان و هر امر ممكنى براى او آسان است.
ضمن اینکه دعا تنها الفاظ و به اصطلاح لقلقه لسان نيست؛ بلكه يك نوع آمادگى روحى و شايستگى معنوى و خودسازى است كه مى تواند در سلسله علل قرار گيرد و علّت ناقصه اى را كامل كند؛ زيرا فضل بى پايان خدا به اندازه شايستگيها و لياقتها به افراد مى رسد و بنابراين كسب شايستگى و لياقت مى تواند منشأ فضل و فيض تازه اى گردد.

درباره نقش اضطرار و يأس از ديگران در استجابت دعا، امام صادق(ع) مي فرمايد: «اگر خواستيد دعاي شما مستجاب شود ابتدا از غير خدا قطع اميد كنید، تا دلتان به هيچ قدرتي جز حق تكيه نكند، آنگاه دعا كنيد، يقيناً آن دعا مستجاب است». از این آیه که مي فرمايد: «أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَکْشِفُ السُّوءَ» برداشت می شود که اِله و ربّ آن است كه بتواند مضطر را اجابت كند و آنها كه قدرت اجابت مضطر را ندارند، اِله نيستند. همچنین اشاره می کند که شخص مضطر می فهمد که حل مشکلش تنها به دست خداست.

احكام اسلامی بر سه قسم است: 1- احكام عناوين اوّليّه؛ مثل وجوب نماز و حرمت شراب. 2- احكام عناوين ثانويّه؛ مانند حلّيت استفاده از مردار به هنگام اضطرار، و وجوب نماز شب بر اثر نذر يا عهد يا قسم. 3- احكام حكومتى؛ مانند تعيين قيمت كالاها، قوانين و مقرّرات عبور و مرور.

بهترين توجيهى كه براى روايات «جواز حيله هاي ربا» وجود دارد، اين است كه آنها را حمل بر صورت اضطرار كنيم؛ همان طور كه بعضى از آنها دلالت بر اين مطلب دارد، يعنى اگر شخصى، مثلا براى درمان بيمارى اش، يا خريد لوازم ضرورى منزلش، يا تهيّه يك خانه كوچك براى خانواده اش و ... نياز به وامى دارد كه جز از طريق وام ربوى تأمين نمى شود، دادن ربا براى او جايز است، ولى براى حفظ ظاهر قوانين شرع، ربا را با استفاده از يكى از حيله هاى شرعى دريافت كند.

مفهوم دعا، درخواستِ فراهم شدن اسباب و عوامل خارج از دايره قدرت انسان، از كسى است كه قدرت بى پايان دارد. آری دعا، نوعى خودآگاهى و بيدارى دل و انديشه و پيوند باطنى با مبدأ همه نيكيها و خوبيهاست، به همين جهت در سخنان حضرت على(ع) مى خوانيم: «خداوند دعاى غافلان را مستجاب نمى كند».

دعاى مستجاب دعائى است که به هنگام اضطرار و ناکام ماندن تمام کوشش ها انجام گیرد، لذا مفهوم دعا درخواست فراهم شدن عواملى است که از دائره قدرت انسان بیرون باشد، آن هم از کسى که قدرت بى پایان دارد. ولى این درخواست نباید فقط زبانی باشد؛ بلکه باید از تمام وجود او برخیزد. گاهی هم دعا در موارد قدرت انجام مى گیرد که نشان دهنده عدم استقلال قدرت هاى ما در برابر قدرت پروردگار است. درنتیجه دعا یک نوع بیدارى دل و پیوند باطنى با مبدأ نیکى ها است و قلب و روح از طریق دعا پیوند نزدیک با خدا پیدا می کند.

باب درباره خرید و فروش می گوید: «خداوند اذن فرموده در خرید و فروش به تحقق رضایت بین دو نفر، و اذن داده کوچک و بزرگ و آزاد و برده بر همین قدر که رضایت حاصل شود، خرید و فروش صحیح است». نظر او اشکالاتی دارد: 1- ممکن است رضایت و توافق از روی اجبار و اضطرار باشد. 2- خرید و فروش را برای کودکان که از رشد عقلی برخوردار نیستند، جایز دانسته است. 3- معامله افراد برده را نافذ و جایز می بیند، در صورتی که باید همه اعمال و اقدامات او در تحت اجازه و رضایت مولی و مالک او باشد. 4 - ... .

علاوه بر آیاتی از سوره های اسرا و هود که «سه وقت» را برای برای نمازهای یومیه مشخص کرده اند، در مهم ترین منابع حدیثی اهل سنت نیز گزارش هایی راجع به خوانده شدن نمازها در «سه وقت»، توسط پیامبر و در وضعیت هایی غیر از بیماری، سفر، باران و ... گزارش شده است. فقهای شیعه نیز «افضل» بودن نماز گزاردن در «پنج وقت» را می پذیرند، اما به نظر می آید کمبود وقت و برخی محدودیت های زندگی، توفیق این فضیلت را از انسان می گیرد. در چنین وضعیتی، نماز گزاردن در سه وقت، نماز را کم اهمیت نمی کند.