آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

دعاى مستجاب دعائى است که به هنگام اضطرار و ناکام ماندن تمام کوشش ها انجام گیرد، لذا مفهوم دعا درخواست فراهم شدن عواملى است که از دائره قدرت انسان بیرون باشد، آن هم از کسى که قدرت بى پایان دارد. ولى این درخواست نباید فقط زبانی باشد؛ بلکه باید از تمام وجود او برخیزد. گاهی هم دعا در موارد قدرت انجام مى گیرد که نشان دهنده عدم استقلال قدرت هاى ما در برابر قدرت پروردگار است. درنتیجه دعا یک نوع بیدارى دل و پیوند باطنى با مبدأ نیکى ها است و قلب و روح از طریق دعا پیوند نزدیک با خدا پیدا می کند.

دعاى مستجاب دعائى است که به مضمون «أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوء»، (1) به هنگام اضطرار و عقیم ماندن تمام تلاش ها و کوشش ها انجام گیرد، روشن مى شود مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملى است که از دائره قدرت انسان بیرون باشد، آن هم از کسى که قدرتش بى پایان و هر امرى براى او آسان است.
ولى این درخواست نباید تنها از زبان صادر شود، بلکه از تمام وجود او برخیزد، و زبان در این قسمت، نماینده و ترجمان تمام ذرات وجود انسان و اعضا و جوارح او باشد.
قلب و روح از طریق دعا پیوند نزدیک با خدا پیدا کند، و همانند قطره اى که به اقیانوس بى پایان بپیوندد، اتصال معنوى با آن مبدأ بزرگ قدرت یابد.
البته، باید توجه داشت یک نوع دیگر از دعا داریم که حتى در موارد قدرت و توانائى نیز انجام مى گیرد، و آن دعائى است که نشان دهنده عدم استقلال قدرت هاى ما در برابر قدرت پروردگار است.
و به عبارت دیگر، مفهوم آن توجه به این حقیقت است که اسباب و عوامل طبیعى هر چه دارند از ناحیه او دارند، و به فرمان او هستند، اگر به دنبال دارو مى رویم و شفا از آن مى طلبیم به خاطر آن است که او آن اثر را به دارو بخشیده (این نوع دیگرى از دعا است که در احادیث اسلامى نیز به آن اشاره شده است).
کوتاه سخن این که دعا یک نوع خود آگاهى و بیدارى دل و اندیشه، و پیوند باطنى با مبدأ همه نیکى ها و خوبى ها است، لذا در سخنان حضرت على(علیه السلام) مى خوانیم: «لایَقْبَلُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ دُعاءَ قَلْب لاه»؛ (خداوند، دعاى غافل دلان را مستجاب نمى کند). (2)
و در حدیث دیگر از امام صادق(علیه السلام) به همین مضمون مى خوانیم: «إِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ لایَسْتَجِیبُ دُعاءً بِظَهْرِ قَلْب ساه». (3)، (4)