«مستشرقین» در ارتباط با مکّي و مدني بودن سوره ها، چند شبهه طرح كرده اند: 1. شيوه سُوَر مكّي، شدّت و پرخاش گرانه است اما سُوَر مدني مسالمت آميز است. 2. آيه ها و سُوَر مكّي كوتاه و آيه ها و سُوَر مدني بلندند. 3. در سُوَر مكّي از تشريع خبرى نيست؛ اما در سُوَر مدني هست. 4. در سُوَر مكّي، برهان و استدلال به چشم نمى خورد؛ ولى در سُوَر مدني وجود دارد و ... که به این شبهات پاسخ هایی داده شده است ...

از مجموع آيات قرآن و روايات بر مي آيد كه در «اعراف» دو گروه وجود دارند؛ گروهى از مردان الهى و شخصيت هاى بزرگ و مقرّب درگاه خداوند و گروهى از مستضعفان و كسانى كه اعمال صالح و ناصالح را به هم آميخته اند، بعضى حسناتشان بر سيّئات آنها پيشى گرفته و بعضى سيئاتشان بر حسنات آنها و در حقيقت در ميان بهشت و دوزخ سرگردانند. اينجاست كه آن رجال الهى تمام اين گروه را از سيمايشان مى شناسند، به آنهايى كه لايق شفاعت هستند و از گوهر ولايت اولياء الله بهره مندند، مى گويند: به بهشت برويد؛ اما بقيه را راهى دوزخ مى سازند.

خداوند درباره عظمت قرآن می گوید: «اگر نازل مى كرديم اين قرآن را بر كوهى، همانا آن را خاشع و شكافته مى ديدى از خوف و ترس خداوند». يعنى اگر كوه داراى عقل و شعور بود، چنين مى شد، پس بعضى از مردم مثل كفار كه اثرپذير نيستند قلب آنها از سنگ سخت تر است. و در روايات پیامبر(ص) آمده: «فضيلت قرآن بر ديگر كلامها مثل فضيلت خدا بر مخلوقات او است».

قرآن خطاب به كفار و مشركان مى گويد: «چگونه از عذاب الهى خود را بركنار مى داريد؟ در آن روزى كه كودكان را پير مى كند!». بعضى از مفسّران اين تعبير را بر همان معناى حقيقيش حمل كرده اند كه آثار پيرى حتى در كودكانى كه وارد عرصه محشر مى شوند آشكار مى شود، در حالى كه كودكى با پيرى فاصله زمانى زيادي دارد؛ ولى جمعى آيه را حمل بر معناى كنايى آن كرده اند. همچنانکه براى بيان عظمت يك حادثه مى گويند: «اين جريان مرا پير كرد» که البته هر دو تفسير براى آيه ممكن است.

خداوند در سوره «فتح» مسلمانان را به ياد ماجراى حديبيّه مى‏ اندازد كه كفّار با ديدن آن همه آيات و نشانه ‏هاى حقّانيّت پيامبر اكرم(ص) به خاطر تعصّب‏ هاى جاهلى ايمان نياوردند و اين رذيله اخلاقى آنها را از سعادت بزرگ باز داشت. آنها در واقع به قدری در حجاب تاریک جهل و تعصب گرفتار بودند که پیامبر(ص) را متهم به سحر و جنون می کردند در حالی که سحر احتیاج به آگاهی قابل ملاحظه ای نسبت به بخشی از علوم و دانش ها دارد و این با جنون سازگار نیست. در واقع می توان گفت این سخنان ضد و نقیض از جهل و تعصب آن ها نشأت می گرفت.

خداوند در سوره «فتح» با اشاره به اضطراب و شتابزدگى كفّار و مشركان در برابر وعده هاى پيروزى مسلمانان و شكست دشمنان آنها، مى فرمايد: «آنها مى گويند: اگر راست مى گوييد اين فتح و پيروزى شما در چه زمانى است؟ [چرا اين وعده ها تحقّق نمى يابد؟] و اين دليل بر آن است كه شما دروغ مى گوييد و خودتان را فريب مى دهيد». قرآن در پاسخ آنها به پيامبر(ص) دستور مى دهد: «بگو [عجله نكنيد!] اين پيروزى فرا مى رسد و در آن روز، ايمان كافران سودى به حال آنها نخواهد داشت و مهلتى به آنان داده نمى شود».

دشمنان اسلام که در اوج قدرت بودند به توانايى و قدرت خود مى نازيدند و مى گفتند: ما جمعيتى نيرومند و متحد هستيم و از مخالفانمان انتقام مى گيريم و بر آنها پيروز مى شويم. ولى قرآن در یک پيش گويى قاطع مى فرماید: آنها به زودى جمعشان شكست مى خورد و پا به فرار مى گذارند. چند سالى بيشتر نگذشت كه مسلمانان هجرت نمودند و آنقدر قدرت و توانايى يافتند که نه فقط كفار مكه بلكه تمام جزيره عربستان در برابر آنان سر تسليم فرود آوردند.