برخى در اين واقعيت تشكيك كرده‌اند كه قرآن، وحى مستقيم است كه پيامبر گرامى اسلام(ص) آن را از ملكوت اعلى دريافت كرده. با اين دعوى كه امكان چنين چيزى نيست؛ و سنخيتى ميان جهانِ قدسى والا با جهانِ پستِ مادى وجود ندارد. يا به خيال آن كه قرآن مطالب پراكنده‌اى است كه پيامبر(ص) از زبان مردانى - از اهل كتاب - برگرفته؛ چرا كه او در سفرها و كوچ‌هاى خود به شهرها و سرزمين‌هاى گوناگون با پيروان اديانِ موجود آن روزِ جزيرة العرب ديدارها و برخوردهايى داشته است؛ حتّى در مكّه و حجاز نيز با مسيحيان و يهوديانى كه آنجا را براى سكونت برگزيده بودند ارتباط داشت: «وَ قَالُوا أَسَاطِيرُ الْاَوَّلِينَ اكْتَتَبَهَا فَهِىَ تُمْلَى عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً».

«قرآن» تنها كتاب تلاوت نيست؛ بلكه كتاب عمل است، و اهمّيّتِ تلاوت آن نيز به خاطر اين است كه مقدمه اى براى عمل باشد، و بر اساس روایات، مسلمانان وظيفه دارند قرآن را با نهايت دقّت و به طور صحيح بخوانند؛ ولى خواندنى كه مقدمه عمل و سازنده بوده باشد. به همين جهت آيات قرآن، آن چنان روشن و قابل فهم است كه مي تواند براى عموم طبقات راهنما و رهبر باشد. گرچه امروز در متن زندگی حضور ندارد.

امام علی(ع) در خطبه 176 نهج البلاغه، به بیان عظمت و آثار «قرآن» پرداخته و آن را بهترین اندرز خداوند می داند؛ سپس برای آن چند دلیل ذکر می کند: 1. قرآن ریسمان محکم الهی است تا بندگان به آن چنگ زنند و خود را به مقام قرب خداوند نزدیک کنند. 2. سرچشمه های علوم در قرآن است. 3. تلاوت قرآن و اندیشیدن در آن بهترین وسیله برای زدودن زنگار غفلت از قلب انسان است.

«قرآن مجيد» خصوصیاتی دارد که آن را از تمام كتابها متمايز و جدا مى سازد از جمله اینکه: 1. «قرآن» دارای طراوت و تازگی است و به فرموده امام صادق(ع) برای همیشه و برای همه مردم تا روز قيامت، جديد و با طراوت است. 2. «قرآن» اختصاص به قشر خاصی از مردم ندارد؛ بلکه فراگیر و برای همه مردم است و هر کس به اندازه درک خود از آن استفاده می کند. 3. همه آیات و کلمات قرآنی دارای نکته و مطلب علمی و اخلاقی و اعتقادی است.

بیشتر علمای شیعه بر جواز و امکان تفسیر قرآن استدلال کرده و حجّیبت تفسیر غیر معصوم را پذیرفته اند؛ این علما کتب تفسیر نوشته و در اجتهاد فقهی خود بر تفسیر قرآن تکیه کرده اند.
تنها بخشی از علمای شیعه(اخباریان) در برهه ای از زمان اعتقاد داشتند که تفسیر قرآن فقط با روایات اهل بیت جایز است و دیگران حق تفسیر ندارند!
این درحالی است که برخی از علمای اهل سنت نیز فقط تفسیر پیامبر، صحابه و تابعین را حجّت می دانستند!

قرآن منبع اصلی استنباط «عقیده» و «عمل» شیعه است. شیعه معتقد است قرآن تنها کتابى است که سراسر آن صحیح است و غیر از قرآن، همه کتاب ها بدون استثنا قابل نقد و بررسى هستند. از نظر شیعه اگر اختلافى در مسأله اى رخ داد، حَکَم و داور در مورد آن مسأله قرآن است. شیعه تمام طعنه زنندگان بر قرآن از هر مسلکی را نقد می کند؛ از نظر شیعه رد و تکذیب قرآن و طعن زدن در دین از نشانه های ارتداد می باشد.
امّا اهل سنت روایات صحابه را بی چون و چرا می پذیرند و گاهی آن را بر قرآن ترجیح می دهند. حتّی بعضی از اهل سنت در مواجهه با قرآن به حدی آن را بی اعتبار کردند که «خبر واحد» را مهمتر از قرآن و نسخ کننده حکم آن می دانند؛ برای مثال خبر واحد ابوبکر را در ارث انبیاء بر قرآن ترجیح می دهند!
اگر شیعه به روایات اهل بیت توجه می کند به خاطر این است که آنها بهترین مفسر قرآن به شمار می روند. از نظر شیعه ثقل اصغر یا همان اهل بیت(ع) قرآن ناطق و مفسّر حقیقی قرآن می باشند و هر آنچه اهل بیت بیان می کنند بر گرفته از قرآن و سنت پیامبر(ص) است؛ لذا این دو از یکدیگر جدا نیستند تا شیعه بخواهد به یکی توجه کند و به دیگری بی توجه باشد.

ایشان مي فرمايد: «قرآن، رشته اى است مستحكم و نورى است آشكار، شفابخش و پر منفعت و سيراب كننده و فرو نشاننده عطش [تشنگانِ حقّ]، حافظ تمسّك جويان و سبب نجات كسانى است كه به دامنش چنگ مى زنند، كژى در آن راه ندارد تا آن را راست كنند و هرگز خطا نمى كند تا به راه حقّش بازگردانند، خواندن و شنيدنِ مكرّرش موجب كهنگى آن نمى گردد، آن كس كه با قرآن سخن بگويد، راست مى گويد، و آن كس كه به آن عمل كند پيشى مى گيرد».

ایشان می فرماید: «خدا را خدا را، كه عمل به احكام قرآن را فراموش ننماييد، نكند ديگران در عمل به آن بر شما پيشى گيرند». اين سخن اشاره به آن است كه نكند به تلاوت قرآن قناعت كنيد و محتوایش را به فراموشى بسپاريد. مثلاً بیگانگان در ارائه اجناس خود به بازار، صدق و امانت را رعايت كنند، ولى شما چنين نباشيد؛ يا آنها به پيمان هاى خود عمل كنند و شما راه پيمان شكنى پيش گيريد. مبادا مثل اهل کتاب شويد كه تورات و انجيل را مى خوانند؛ اما به دستورات آن عمل نمى كنند.

ایشان «قرآن» را چنين معرفي می نماید: «پيامبر اسلام(ص) براى مردم كتابى كه كتب آسمانى پيشين را تصديق مى كرد و نورى كه بايد به آن اقتدا شود و در پرتو آن حرکت کرد را به ارمغان آورد، اين همان قرآن است. آن را به سخن آوريد [تا همه چيز را بازگو كند]؛ هر چند هرگز براى شما [نسبت به تمام اين امور] سخن نمى گويد؛ ولى من از جانب آن به شما خبر مى دهم [و اسرار مكتومش را فاش مى سازم]، ليكن من به شما خبر مى دهم؛ آگاه باشيد! در آن، علم آينده و اخبار پيشين و داروى بيمارى هاى شما و نظم و سامان دادن به روابط ميان شماست».

امام علي(ع) در خطبه 167 «نهج البلاغه»، درباره «قرآن» چنين توصيه می فرماید: «خداوند سبحان، كتابى هدايتگر [براى انسانها] فرستاده كه نيكى ها و بدى ها را در آن تبيين فرموده است؛ بنابراين [عذر و بهانه اى براى هيچ كس باقى نمانده] راه خير و نيكى را در پيش گيريد، تا هدايت شويد و از شرّ و بدى روى گردانيد تا در طريق مستقيم قرار گيريد، واجبات! واجبات! در انجام دادن آنها براى خدا كوتاهى نكنيد كه شما را به سوى بهشت مى برد، خداوند حرام هايى قرار داده كه [فلسفه اش] بر كسى پوشيده نيست، و امورى را حلال كرده است كه در آن عيبى وجود ندارد».