آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

دشمنان اسلام که در اوج قدرت بودند به توانايى و قدرت خود مى نازيدند و مى گفتند: ما جمعيتى نيرومند و متحد هستيم و از مخالفانمان انتقام مى گيريم و بر آنها پيروز مى شويم. ولى قرآن در یک پيش گويى قاطع مى فرماید: آنها به زودى جمعشان شكست مى خورد و پا به فرار مى گذارند. چند سالى بيشتر نگذشت كه مسلمانان هجرت نمودند و آنقدر قدرت و توانايى يافتند که نه فقط كفار مكه بلكه تمام جزيره عربستان در برابر آنان سر تسليم فرود آوردند.

در زمانى كه دشمنان اسلام در اوج قدرت بودند و مسلمين در اقليت و ضعف، دشمنان به توانايى و قدرت خود مى نازيدند، و (مى گفتند ما جمعيتى نيرومند و متحد هستيم)؛ و از مخالفانمان انتقام مى گيريم و بر آنها پيروز مى شويم، «أَمْ يَقُولُونَ نَحْنُ جَمِيعٌ مُّنْتَصِرٌ»(1) ولى قرآن بلافاصله مى افزايد: ([امّا] به زودى جمعشان شكست مى خورد و پا به فرار مى گذارند)؛ «سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ وَيُوَلُّونَ الدُّبُرَ»(2)
مسلماً در آن زمان، پيش بينى پيروزى سريع مسلمين و در هم شكستن دشمنان نيرومند اسلام غير ممكن بود، ولى چند سالى بيشتر نگذشت كه مسلمانان هجرت نمودند و آنقدر قدرت و توانايى يافتند كه در نخستين برخورد مسلحانه با دشمن در ميدان جنگ بدر چنان ضربه سهمگينى بر دشمنان وارد كردند كه هرگز انتظار آن را نداشتند.
جالب اين كه طبق حديثى كه از ابن عباس نقل شده پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در روز بدر، نخست در خيمه خود، دعا كرد و عرضه داشت: «خداوندا! من تو را به عهد و پيمانى كه با ما داشته اى مى خوانم» و سپس هنگامى كه با لباس جنگ از خيمه بيرون آمد و وارد ميدان شد، اين آيه را تلاوت مى كرد «سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ وَ يُوَلُّونَ الدُّبُرَ» يعنى امروز اين وعده الهى تحقّق مى يابد.(3)
البتّه اين هزيمت و فرار دشمنان باز هم ادامه يافت و تكرار شد و چند سال ديگر گذشت در حالى كه نه فقط كفار مكه در برابر مسلمانان تسليم شدند؛ بلكه تمام جزيره عربستان در برابر آنان سر تسليم فرو آوردند.
در تفسير قرطبى از بعضى مفسران نقل شده كه اين آيه در ميدان جنگ بدر نازل شده، در حالى كه معروف و مشهور اين است كه تمام سوره قمر در مكه نازل شده است، ظاهر اين است كه منشأ اشتباه همان است كه در بالا اشاره شده كه پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) اين آيه را در ميدان بدر تكرار كرد، اشاره به اين كه وعده الهى امروز تحقق مى يابد و لذا بعضى گمان كرده اند كه آيه در آنجا نازل شد.
به هر حال اين يكى از پيش گويى هاى قاطع قرآن است كه در مدت كوتاهى به وقوع پيوست در حالى كه كمتر كسى انتظار آن را داشت.(4)