این نظریه به پولس ساموستایی، پاتریارک انطاکیه در سال 260 میلادی منسوب است. وی لاهوت در مسیح(ع) را انکار می کرد. در این نظریه مسیح(ع) انسانی عادی است که از امتزاج روح القدس و مریم (س) به دست آمد و در روز تعمید (30 سالگی) از ناحیه خداوند قدرت الهی یافت و فرزند او خوانده شد. بنابراین، اطلاق لفظ خدا یا فرزند خدا بر مسیح(ع) اطلاقی غیر حقیقی است. و هیچ شائبه تعدد در خداوند نیست.

در کلیساهای اولیه دو یا سه مقام وجود داشته: کشیش که احتیاجات ایمان داران را برآورده می ساختند. شمّاسان که احتیاجات مادی را فراهم می کردند. در دهه اول قرن دوم میلادی اختیارات فرماندهی اسقف نسبت به کشیشان و شماسان مطرح شد که کشیش عنوان کشیشی خود را از او می گیرد و اداره کننده ی رسمی مراسم تأیید کلیسا است. اسقف پایتخت ایالت بر سایر اساقفه ریاست داشت. در مشرق، اسقف شهر روم محترم تر از دیگران شمرده می شد. در قرن پنجم برتری دستگاه پاپی مطرح شد.

نهضت حواریون، نهضتی است که در اوایل قرن نوزدهم در آمریکا توسط دو نفر پرسبیتری ایرلندی، تأسیس شد. آنها علاوه بر کشیش ها، شیوخ و شماس ها را نیز به رسمیت می شناسند. عشای ربانی آنها هر هفته انجام می شود. با این که عضویت آنها فقط به کسانی که تعمید کرده بودند، اختصاص داشت، ولی در حال حاضر عضویت عموم آزاد است با آن که خاستگاه حواریون آمریکا بود، اما انان پیروان بسیاری در بریتانیای کبیر و استرالیا دارند، در واقع آنان فعالیت های تبلیغی خود را در قسمت های مختلف جهان انجام می دهند.

فقراتی از انجیل می گوید: انسان لحظه ای پس از مرگ یا در سعادت ابدی یا عذاب دائمی داخل می شود؛ در حالی که فقرات دیگری می گوید، داوری نهایی تا پایان زندگی دنیا انجام نمی گیرد. این اختلاف با «دکترین برپا شدن داوری ثانوی» از بین می رود؛ به این صورت که بلافاصله پس از مرگ، هر انسانی مورد داوری، قرار می گیرد. شخص محکوم فوراً روانه ی دوزخ می شود، مقدسان و اطفال تعمید یافته، مستقیماً وارد بهشت می شوند، اما بیشتر ارواح، ابتدا روانه ی برزخ می شوند. در پایان جهان هم، یک داوری عمومی برپا خواهد شد.

ساختمان کلیسای ارتدوکس از سه قسمت ترکیب می شود؛ ابتدا مدخل ورودی که در آن حوض مخصوص تعمید قرار دارد که توبه کاران و افرادی که می خواستند تعمید بگیرند در آن می ایستادند. صحن کلیسا که جمعیت برای برگزاری مراسم عبادی در آن جا می ایستند. سکوی وعظ که انجیل روی آن تلاوت می شود و خطابه هم در آن جا القا می شود و روی شاه نشین برجسته ای قرار دارد.

پروتستان ها که حدود 30 درصد مسیحیان جهان را شامل می شوند، دارای اعتقادات متفاوتی می باشند. مثلا؛ در حصول نجات ایمان را کافی می دانند و عمل صالح را در نجات بشر موثر نمی دانند. اعتقاد به برزخ در نزد پروتستان ها پذیرفته شده نیست. پروتستان ها کتاب مقدس را تنها منبع اساسی برای ایمان مسیحی می شمارند و گفته های پاپ و سنن کلیسایی از اعتبار چندانی نزد آنان برخوردار نیست و لزوم تجرد کشیشان را انکار می کنند.

در مسیحیت برخی امور همچون تعمید، توبه، عشای ربانی، تایید، دست گذاری، تدهین و ازدواج مقدس به عنوان ایجاد کننده یا افزایش دهنده فیض الهی شناخته می شوند. مسیحیان آنها را شعائر دینی می دانند که فیض خداوند را به انسانها می رساند. درباره تعداد این شعائر، اختصاص شان به مردگان یا زندگان، کارکردهای استقلالی یا انضمامی آنها و اجازه انجام گرفتن شان به دست کشیش ها یا اسقف ها، میان فرقه های مختلف مسیحی اختلافاتی وجود دارد.

در میان اکثر مسیحیان روز یک شنبه ، مقدس شمرده می شود به گونه ای که در آفریقای قرن 19 و 20، محترم شمردن این روز نقطه عطفی در پذیرش مسیحیت توسط نوکیشان شمرده می شد. درباره دیگر اعیاد و مناسبتها اتفاق نظر کمتری میان فرقه ها و مذاهب مختلف مسیحی وجود دارد اما بسیاری از مسیحیان هنوز روز عید پاک (به یاد رستاخیز عیسی و فرصتی برای تعمید و پذیرش نوکیشان) و روز کریسمس (عید میلاد مسیح و نزدیک به اول زمستان و سال نو) را گرامی می دارند.

مسیحیان غسل تعمید را که سابقه اش به یحیی می رسد، نشانه ای برای ورود به مسحیت می دانند و معتقدند حضرت مسیح پیروان خود را به تعمید مردم به نام پدر و پسر و روح القدس فراخوانده است. در بین فرقه ها و مذاهب مسیحی غالبا انجام آن را به توبه و ایمان و تعلیم شخص منوط می کنند و سپس تعمید به عنوان تطهیری برای پاک شدن از گناه ذاتی انسان و شریک شدن در مرگ و رستاخیز عیسی(ع) و صاف شدن از گناه ابتدایی و ذاتی انسان شناخته می شود.

آیین تایید که تدهین یا مهر کردن نیز نامیده می شود، تکمیل کننده آیین تعمید است. اگر در غسل تعمید شخص از گناه ذاتی پاک می شد و با خداوند آشتی می کرد، در اینجا بر جنبه اثباتی ایمان که هدایت گرفتن از روح القدس است تاکید می شود. وقتی کودکان به سن تشخیص (10 تا 13) سالگی می رسند این آیین برای تایید پیمانی که در کودکی با تعمید برای ایمان به مسیح گرفته شده، انجام می گیرد.