آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ایشان در بخشی از خطبه 106 پس از اشاره به عظمتی که مسلمانان در سایه اسلام پیدا کردند، به ناسپاسى مردم در مقابل آن همه نعمت و قدرت اشاره كرده، و مردم را توبیخ می کند به اينكه اگر يك سنّت قبيلگى و طايفه اى در ميان آنها شكسته مى شد، فريادشان بلند مى گشت؛ امّا بنى اميّه در مقابل چشم آنها، تمام سنن الهى را درهم شكستند؛ ولى آنها فرياد بر نكشيدند و اين ناسپاسى بسيار بزرگى در برابر آن همه نعمت هاى الهى بود و باعث تسلط بنی امیه بر ایشان گردید.

امام علي(عليه السلام) در بخشی از خطبه 106 «نهج البلاغه»، پس از اشاره به عظمتی که مسلمانان در سایه اسلام پیدا کردند، به ناسپاسى مردم در مقابل آن همه نعمت و قدرت اشاره كرده، مى فرمايد: (با اين همه مى بينيد، قوانين و پيمان هاى الهى شكسته شده امّا به خشم نمى آئيد!؛ در حالى كه اگر پيمان ها و سنّت هاى پدرانتان نقض گردد، سخت ناراحت مى شويد! [آیا براى پيمان هاى الهى به اندازه پيمان هاى پدرانتان ارزش قائل نيستيد؟])؛ «وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اللهِ مَنْقُوضَةً فَلَا تَغْضَبُونَ! وَ أَنْتُمْ لِنَقْضِ ذِمَمِ آبَائِكُمْ تَأْنَفُونَ!».(1)
اشاره به اينكه اگر يك سنّت قبيلگى و طايفه اى در ميان آنها شكسته مى شد، فريادشان بلند مى گشت؛ امّا بنى اميّه در مقابل چشم آنها، تمام سنن الهى را درهم شكستند؛ ولى آنها فرياد بر نكشيدند و اين ناسپاسى بسيار بزرگى در برابر آن همه نعمت هاى الهى بود. سپس مى افزايد: (در گذشته، امور حكومت به دست شما بود و از ناحيه شما به ديگران مى رسيد و نتيجه [و داورى] نهايى به سوى شما باز مى گشت؛ ولى شما مقام خويش را به ستمگران واگذار كرديد و زمام امور خود را به دست آنها سپرديد و مأموريّت هاى الهى را به آنها داديد!)؛ «وَ كَانَتْ أُمُورُ اللهِ عَلَيْكُمْ تَرِدُ، وَ عَنْكُمْ تَصْدُرُ، وَ إِلَيْكُمْ تَرْجِعُ، فَمَكَّنْتُمُ الظَّلَمَةَ مِنْ مَنْزِلَتِكُمْ، وَ أَلْقَيْتُمْ إِلَيْهِمْ أَزِمَّتَكُمْ، وَ أَسْلَمْتُمْ أُمُورَ اللهِ فِي أَيْدِيهمْ».
اين ناسپاسى بزرگ ديگرى بود كه بعد از آن همه، قوّت و قدرت - به گونه اى كه همه چيز در دست آنها بود، و جز به اراده آنها كارى انجام نمى شد - ميدان را براى ظالمان خالى كردند و آنها بر جاى پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) تكيه زدند و زمام امور مسلمين را به دست گرفتند. در ادامه اين سخن مى فرمايد: (آنها به شبهات عمل مى كنند و در شهوات غوطه ورند!)؛ «يَعْمَلُونَ بِالشُّبُهَاتِ، وَ يَسِيرُونَ فِي الشَّهَوَاتِ».
منظور از جمله «يَعْمَلُونَ بِالشُّبَهَاتِ» اين است كه آنها (بنى اميّه) براى توجيه كارهاى خلاف خود، به متشابهات و تعبيراتى از «قرآن مجيد» يا كلمات پيامبر(صلى الله عليه وآله) - كه مى توانستند به كمك قرائت هاى جديد، بر مقصود انحرافى خود تطبيق دهند - تمسّك مى جستند؛ و به جاى اينكه به هدايت مردم و نشر عدالت و تقوی بپردازند، در شهوات غوطه ور بودند و چيزى جز حفظ مقام و شهوات حيوانى و انتقام جويى هاى وحشيانه و سنن جاهلى براى آنها مفهومى نداشت.
آرى، در عصر حكومت پيامبر(صلى الله عليه وآله)، كارها به دست صالحان سپرده مى شد؛ و برنامه هاى حكومت اسلامى در تمام زمينه ها در مسير اسلام پيش مى رفت؛ ولى غفلت و سستى و ناسپاسى مردم سبب شد كه بازماندگان دوران جاهليّت و تفاله هاى شرك و عصبيّت؛ فرزندان ابوسفيان - دشمن شماره يك اسلام - بر تخت و حكومت اسلامى تكيه زدند و همه چيز را دگرگون ساختند.(2)