واژه «نظر» گاهى به معنى «ديدن» و گاهى به معنى «انتظار و اميد» است. در آياتی که صحبت از دیدن خدا در آخرت است، واژه «نظر» به معناى توقّع و اميد بندگان به رحمت خداوند در روز قيامت است. در واقع، آن روز همه نگاه‌ها به خداوند است و مؤمنان نيز اميدوارانه در انتظار پاداش الهى و تحقّق وعده‌هاى پروردگار خويش مى باشند.

«اشاعره» گمان می کنند كه خداوند قابل رؤيت است و هنگامه رستاخيز، مؤمنان پس از فراغت از حساب به ديدار چهره ذات حقّ تعالى متنعّم مى گردند. از این رو «ابوالحسن اشعرى» در اين پندار، آيه «وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَّاضِرَةٌ * إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٌ» را شاهد مى آورد. در پاسخ می توان گفت: «نظر» در این آیه با حرف «إلى» قرين شده و به معناى «چشم داشتن» مى باشد. از اين رو، معناى آيه بالا چنين است: در آن روزِ سخت و دشوار، رخسارهايى فرخنده و شكوفا است؛ زيرا به عنايت و لطف الهى چشم دوخته اند؛ يعنى «چشم داشت» دارند.

برخی از مفسّران گفته اند مراد از «رؤيت» در تقاضای حضرت موسی(ع)، درخواست قطعى ترين و روشن ترين مراحل علم است که از باب مبالغه، از آن تعبیر به «رؤيت» شده است. یعنی حضرت موسی(ع) درخواست کرد تا به «علم حضوری» از ذات پروردگار آگاهی یابد. در آیات قرآن نیز هر جا كه سخن از «رؤیت خداوند» به میان آمده، منظور همین گونه از علم است. یعنی رؤیتی که در آن حاجتى به عضو بينايى نيست. آیاتی چون «كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ» و «وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» بر چنین علم و رؤیتی دلالت دارند.

طبق دیدگاهی دیگر، تقاضای رؤیت پروردگار از سوی بنی اسرائیل بوده است؛ نه حضرت موسی(ع). ایشان تنها درخواست آنان را بیان نموده است. بنابراین، حتّی اگر درخواست رؤیت حسّی نیز در میان باشد، اشکالی بر مقام حضرت موسی(ع) وارد نیست. آیه 155 سوره اعراف، آیات 55 و 56 سوره بقره و آیه 153سوره نساء بر این واقعیّت دلالت دارند.

خدا جسم نیست و مانند انسانها چهره و صورت ندارد و از آنجا که در زبان عربی واژه «وجه الشئ» برای معنای «ذات الشئ» به کار می رود، در بسیاری از آیات قرآن، «وجه الله» به معنای ذات خدا خواهد بود.
در گروهی دیگر از آیات قرآن «وجه الله» به معنای «رضایت خداوند» است. بدین معنی که «وجه» در اين آيات به معنای مصدری «توجّه کردن» و «رو نمودن» خدا و به معنی کنایی ثواب و رضايت خدا است.
نظر دیگری که درباره تفسیر معنای «وجه الله» گفته شده این است که بگوییم منظور از واژه «وجه» هنگام انتساب به خداوند «نمود» خداست؛ صفاتى را كه خداى تعالى به آن صفات با بندگان خود رو به رو مى شود نظير رحمت، خلق، رزق و هدايت و امثال آن مى توان وجه خدا دانست.

آیات دیگر قرآن مشاهده حسّی خداوند را منتفی دانسته و عقل نیز می گوید که اگر چیزى با چشم دیده شود، باید محدود به مکان و جهت و ماده باشد و خدا منزّه از همه اینها است.
یک تفسیر صحیح از آیه این است که بگوییم نگاه بهشتیان به پروردگارشان به معنای نگاهى با چشم دل و از طریق شهود باطن است.
تفسیر دیگر آیه این است که واژه «ناظره» به معنای انتظار است؛ لذا معنای آیه این گونه می شود: «مؤمنان در آن روز انتظارشان تنها از ذات پاک خدا است و حتّى بر اعمال نیک خود نیز تکیه نمى کنند و پیوسته منتظر رحمت و نعمت اویند».
همچنین یکی از اصلی ترین و مهمّ ترین معانی واژه «نظر» تأمّل و تدبّر در یک موضوع است؛ لذا معنای آیه این گونه خواهد بود: «بهشتیان آنجا فقط به خداوند فکر می کنند ولاغیر».

امام علي(ع) در پاسخ به سؤال کسی که پرسید: آیا خدا را دیده ای؟ فرمود: «آيا ممكن است كسى را كه نمى بينم عبادت كنم؟ چشم ها هرگز او را آشكارا نبيند؛ اما قلبها با نيروى حقايق ايمان، وى را درك مى كند». البته منظور حضرت از حقايق ايمان، اصول اعتقادى و معارف حقّه است.

اشاعره مى گويند: خداوند در عين اين كه مجرد از ماده و جسميت است قابل رؤيت است ولی اين رؤيت تنها در آخرت صورت مى گيرد، نه در دنيا و در آنجا مؤمنان، خدا را با همين چشم مادى مشاهده مى كنند! لکن اگر منظور آنها از رؤيت، رؤيت با چشمِ دل و ادارك عقل باشد، اين مطلب مورد اتفاق همه دانشمندان است و نيازى به بحث ندارد ولی اگر منظور، ديدن با چشم ظاهر است، اين معنی جز از طريق انعكاس بر شبكيه چشم مفهومى ندارد و اگر قسم سومى ادعا دارند، ادعايى مبهم و نامعقول و مطلبى است غير قابل تصور؛ چراكه تصديق بدون تصور محال است.

درباره «رؤيت خداوند»، رواياتى در نهج البلاغه و ساير منابع مربوط به اهل بيت(ع) هست كه با صراحت، رؤيت با چشم ظاهر را نفى مى كند و رؤيت با چشم دل را به جاى آن قرار مى دهد. در نهج البلاغه آمده است: ذعلب يماني از امام علي(ع) پرسيد: آيا هرگز پروردگارت را ديده اى اى اميرمؤمنان!. امام(ع) در پاسخ فرمود: آيا كسى را كه نمى بينم پرستش كنم؟! پرسيد: چگونه او را مى بينى؟ فرمود: «چشم هاى ظاهرى هرگز او را نمى بيند؛ امّا قلب ها با حقيقت ايمان وى را درك مى كنند».

در روايات اهل سنت آمده كه پيغمبر(ص) فرمود: «شما بزودى پروردگار خود را مى بينيد همان گونه كه اين ماه را مى بينيد و براى ديدن او مشقّتى نداريد و ازدحامى نمى كنيد!.» در حديث ديگرى از «ابوهريره» آمده كه رسول خدا(ص) فرمود: «آيا به هنگام رؤيت ماه در شب چهارده با هم مزاحمتى داريد؟ اصحاب و ياران گفتند: نه! همه مى توانيم ماه را ببينيم بى آن كه براى ديدن آن ازدحام كنيم. فرمود: همين گونه براى مشاهده پروردگارتان در قيامت ازدحام و مزاحمتى نخواهيد كرد»، و... .

ایشان عمدتاً به سه آيه قرآن تمسك كرده‌ اند. آيه 22 سوره قيامت که می فرماید: «[در آن روز مومنین] به پروردگارشان مى نگرند». همچنین آيه 15 سوره مطففين و آيه 46 سوره بقره. عجيب اين كه به آيات ديگرى هم استدلال كرده اند كه كمترين اشاره یا دلالتى در آن ديده نمى شود؛ در حالی که این مسأله هم مخالف دليل قطعى عقل و نقل است و مستلزم جسميّت خداوند مى شود و هم ادله آنها از آيات و روايات تنها عبارات متشابهى است كه به ما دستور داده اند آنها را با محكمات بسنجيم و در پرتو آن تفسير كنيم.