شخصى را فرض مىكنيم كه جهت غسل و وضو آب دارد؛ امّا بر اثر تنبلى يا شرم و حيا يا گرانى قيمت آب و مانند آن نمىخواهد غسل كند؛ بلكه قصد دارد با تيمّم عبادتهاى خويش را انجام دهد. چنين شخصى دست به حيله مىزند، بدين شكل كه نماز خود را به تأخير مى اندازد، تا وقت براى غسل و وضو تنگ شود، سپس در ضيق وقت تيمّم مىكند، و با آن نماز يا روزهاش را انجام مىدهد. البته شایان ذکر است که اگر کسی بدون عذر موجه و شرعی نمازش را تا انتهاى وقت به تأخير بيندازد معصيت كرده، ولى نمازش صحيح است.

انسان طاهر، محبوب خداست و اگر كسي محبوب خدا شد، آثار خدايي در او ظهور مي كند؛ زيرا خداوند محبوب خود را رها نمي كند. خداوند عبادت ظاهري را مقرر نمود و رازش را كه محبوب شدن است در كنار آن قرار داد و فرمود: عبادتگاه ها جايگاهي براي پرورش افراد طاهر است تا محبوب خدا شوند. او قرآن را نیز به عنوان فيض عظيم نازل کرده و فرمود: «كساني كه طاهر باشند به حقیقت قرآن می رسند» که مصداق کامل طاهران، اهل بيت(ع) هستند كه به حقيقت قرآن راه دارند و بالطبع پیروانشان نیز به اندازه طهارتشان بهره مي برند.

روایات اهل بیت(ع)، عموماً و متّفقاً مسح بر کفش را نفى مى کنند، مثلا: در حدیثى از امام صادق(ع) تعبیر عجیبى نقل شده که فرمود: «مَنْ مَسَحَ عَلَى الخُفَّیْنِ فَقَدْ خَالَفَ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ کِتَابَهُ وَ وُضُوئُهُ لَمْ یَتُمَّ وَ صَلاَتُهُ غَیْرُ مُجْزِیَة»؛ (کسى که بر کفش مسح کند مخالفت با خدا و پیغمبر(ص) و قرآن مجید کرده و وضویش تمام نیست و نمازش مجزى نمى باشد).

تنها چيزي كه انسان را به خدا نزديك مي كند، نزاهت و پاکی از دنياست؛ زيرا انسانِ متعلقِ به دنيا، به خدا نخواهد رسيد و هر چه انسان را از خدا باز مي دارد، دنياي اوست؛ خواه مال، خواه مقام و خواه حُب نفس باشد. خداوند پس از بيان عبادتهاي غسل، وضو و تيمم، مي فرمايد: راز اين دستور آن است كه شما طاهر شويد. تا انسان طاهر نشود به خدايي كه طيّب است نمي رسد. پس هر دستوري كه او معين مي كند چه دستور عبادي و چه دستور مالي - كه آن نیز به نوبه خود عبادي است - رازش همان طهارت ضمير است و اين طهارت، محبوب خداوند است.

در آیین اسلام دستور داده شده در موقع دسترسى نداشتن به آب، به جاى غسل و وضو، بر خاک تیمّم کنند. برخلاف آنچه تصوّر شده، خاک تمییز و پاک، در مقابل میکروب ها مصونیّت داشته و غالب میکروب ها نمى توانند در خاک به زندگى خود ادامه دهند؛ بلکه خاک دشمن سرسخت آنهاست و دیر یا زود شرایط زندگى آنها را از بین مى برد.

در برابر ابراداتی که نسبت به تیمم وارد می شود، می توان گفت تیمم دو فایده دارد: 1- فایده اخلاقى: تیمم یکى از عبادات است و روح عبادت به معنى واقعى کلمه در آن منعکس مى باشد؛ زیرا انسان پیشانى خود را که شریف ترین عضو بدن او است، با دستى که بر خاک زده، لمس مى کند تا فروتنى و تواضع خود را در پیشگاه او آشکار سازد. 2- فایده بهداشتى: امروز ثابت شده خاک به خاطر داشتن باکترى هاى فراوان، مى تواند آلودگى ها را از بین ببرد و خاک پاک میکرب کش است.

قرآن مجید به وضوح دستور به مسح پاها داده و عمل پیروان مکتب اهل بیت (ع) موافق قرآن و بسیارى از احادیث پیغمبر اکرم(ص) است که متجاوز از30 حدیث مى باشد. عمل بسیارى از صحابه و تابعین نیز بر مسح بوده است نه شستن. قرآن در آیه 6 سوره مائده مى گوید: «... فاغسلوا وجوهكم وأيديكم إلى المرافق وامسحوا برءوسكم وأرجلكم إلى الكعبين». کلمه «أرجلکم»؛ (پاهاى خود) عطف بر «رؤوسکم»؛ (سرهایتان) شده است و در هر دو، مسح لازم است (نه شستن) خواه «أرجلکم»؛ را به نصب بخوانیم یا به جرّ .

بسیارى از فقهاى اهل سنّت مسح بر کفش را در حضر و در سفر مجاز مى شمرند. در حالی که: 1- راویان احادیث مسح بر کفشها، گاهی خدمت پیامبر می رسیدند، امّا على(ع) که دائماً در محضر پیامبر(ص) بود، این سخن را هرگز قبول نداشت. 2- عایشه که غالباً با آن حضرت(ص) بوده، مى گفت: «اگر پاهاى من قطع شود از این خوش تر دارم که روى کفش هایم مسح کنم».3- قرآن وظیفه اصلى را در وضو به وضوح، مسح بر پاها شمرده است. 3- روایاتى که درباره مسح بر کفش ها در کتب منبع برادران اهل سنّت آمده بسیار ضدّ و نقیض است.