آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن مجید به وضوح دستور به مسح پاها داده و عمل پیروان مکتب اهل بیت (ع) موافق قرآن و بسیارى از احادیث پیغمبر اکرم(ص) است که متجاوز از30 حدیث مى باشد. عمل بسیارى از صحابه و تابعین نیز بر مسح بوده است نه شستن. قرآن در آیه 6 سوره مائده مى گوید: «... فاغسلوا وجوهكم وأيديكم إلى المرافق وامسحوا برءوسكم وأرجلكم إلى الكعبين». کلمه «أرجلکم»؛ (پاهاى خود) عطف بر «رؤوسکم»؛ (سرهایتان) شده است و در هر دو، مسح لازم است (نه شستن) خواه «أرجلکم»؛ را به نصب بخوانیم یا به جرّ .

مسح پاها در وضو، یکى از ایرادهایى است که جمعى از علماى اهل سنّت بر شیعه و پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السلام)گرفته اند. آنها اغلب شستن پاها را واجب مى دانند و مسح پا را کافى نمى شمرند.
این در حالى است که قرآن مجید به وضوح دستور به مسح پاها داده و عمل پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السلام) موافق قرآن و بسیارى از احادیث پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) است که متجاوز از 30 حدیث مى باشد.
عمل بسیارى از صحابه و تابعین (گروهى که بعد از دوران صحابه روى کار آمدند) نیز بر مسح بوده است نه شستن.
ولى متأسّفانه جمعى از مخالفان چشم بر این ادلّه بسته و بدون دقّت کافى حمله را بر ما آغاز کرده و با الفاظ تند و زننده و دور از حقّ و عدالت، پیروان این مکتب را سرزنش کرده اند.
ابن کثیر از علماى معروف اهل سنّت در کتاب خود «تفسیر القران العظیم» مى گوید:
روافض (منظورش پیروان اهل بیت (علیهم السلام) است) در مسأله شستن پاها در وضو مخالفت کرده اند و از روى جهل و ضلالت بى آن که مستندى داشته باشند مسح را کافى دانسته اند، در حالى که آیه شریفه قرآن وجوب شستن را مى رساند و عمل رسول خدا نیز مطابق آیه بوده و آنها با همه امور مخالفت کرده و در واقع هیچ دلیلى برگفته خود ندارند.(1)
جمع دیگرى نیز چشم و گوش بسته دنبال سخنان او را گرفته و بى آن که تحقیقى روى مسأله کرده باشند، هر نسبتى که خواسته اند به شیعه داده اند.
آنها گویا همه مخاطبان خود را عوام مى دانسته، و فکر نکرده اند روزى محقّقان و دانشمندان سخنان آنها را نقد مى کنند و آنها در برابر تاریخ اسلام شرمنده خواهند شد.
قرآن در آیه 6 سوره مائده (آخرین سوره اى که بر پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) نازل گردید) چنین مى گوید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاَةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ »؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید هنگامى که براى نماز بر مى خیزید، صورت ها و دست هایتان را تا مرفق بشویید و چیزى از سر و پاهایتان را مسح کنید).
روشن است که کلمه « أرجلکم»؛ (پاهاى خود) عطف بر « رؤوسکم»؛ (سرهایتان) شده است و براى این است که در هر دو، مسح لازم است (نه شستن) خواه «أرجلکم»؛ ( را به نصب بخوانیم یا به جرّ .(2)
به هر حال قرآن مجید در مورد پاها دستور مسح داده است.
فقهاى امامیّه در این عقیده متّفق هستند که چیزى جز مسح بر پاها در وضو پذیرفته نیست، و روایات وارده از طرق اهل بیت (علیهم السلام) نیز در این معنا صراحت دارد
ولى احادیثى که در منابع اهل سنّت آمده است، کاملا با هم متفاوت است. ده ها حدیث به مسأله مسح بر پاها اشاره مى کند یا مى گوید، پیامبر (صلى الله علیه وآله) بعد از مسح سر، پاها را مسح مى فرمود، در حالى که در احادیث دیگرى شستن پاها را به پیامبر (صلى الله علیه وآله) نسبت مى دهد و در بعضى مسح بر روى کفش ها.
آنها که اصرار بر نفى مسأله مسح پاها در وضو دارند و شستن را واجب مى دانند، در عین حال اجازه مى دهند که به هنگام وضو روى کفش ها را مسح کنند و به بعضى از احادیث منقول از پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) استناد مى نمایند.
در حالى که احادیث اهل بیت (علیهم السلام) عموماً آن را نفى مى کند و احادیث متعدّد معتبرى نیز از طرق اهل سنّت صریحاً خلاف آن را مى گوید.(3)