روایات مسح از پیامبر اکرم (ص)

آیا در کتب اهل سنت روایاتی از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) درباره لزوم مسح بر پا وارد شده است؟

دلالت روشن آیه وضو بر لزوم مسح و روایات چشم گیر در این مورد، ایجاب مى کند که فقیهان اهل سنت در این مسأله تجدید نظر کنند و از این طریق گامى به سوى وحدت در رفتار بردارند. جابر بن عبداللّه گوید: امام باقر(ع) به من فرمود: «بر سر و پاها مسح بکش». هم چنین بسر بن سعید مى گوید: «عثمان وضو گرفت و بر سر و پاها سه بار مسح کشید و گفت: رسول خدا این چنین وضو مى گرفت». از سویی عامر الشعبى، مى گفت: «اساس وضو را دو شستن و دو مسح کشیدن تشکیل مى دهد».

مسح پا در سنّت پیامبر(ص)

آیا سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله)در وضو، وجوب مسح پا بوده است یا شستن آن؟

در منابع اهل سنّت روایات زیادی در ارتباط با وضو پیامبر(ص) نقل شده که حضرت بر پاهایش مسح می کشیدند حمران گوید: عثمان آب طلبید، وضو گرفت، و گفت: دیدم که پیامبر خدا (ص) همین گونه وضو گرفت، مضمضه و استنشاق کرد و صورت و دستهایش را سه بار شست و سرش و روى پایش را مسح کشید. هم چنین در مسند عبدالله بن زید مازنى است: پیامبر(ص) وضو گرفت، صورت خود را سه بار و دستانش را دو بار شست و سر و پاهایش را دو بار مسح کشید. بر اساس این روایات سنت پیامبر(ص) بر مسح بوده، و نه شستن.

نظر شیعه و سنى در مسح پا

نظر امامیه و اهل تسنن در مسح پاهها چیست؟

قرآن مجید به وضوح دستور به مسح پاها داده و عمل پیروان مکتب اهل بیت (ع) موافق قرآن و بسیارى از احادیث پیغمبر اکرم(ص) است که متجاوز از30 حدیث مى باشد. عمل بسیارى از صحابه و تابعین نیز بر مسح بوده است نه شستن. قرآن در آیه 6 سوره مائده مى گوید: «... فاغسلوا وجوهكم وأيديكم إلى المرافق وامسحوا برءوسكم وأرجلكم إلى الكعبين». کلمه «أرجلکم»؛ (پاهاى خود) عطف بر «رؤوسکم»؛ (سرهایتان) شده است و در هر دو، مسح لازم است (نه شستن) خواه «أرجلکم»؛ را به نصب بخوانیم یا به جرّ .

نسخ روایات شستن پا

آیا استناد به روایات شستن پا در وضو صحیح است؟

برخی روایات دلالت دارند که شستن پاها سنتى بوده که پیامبر(ص) مدتى از عمر شریفش به آن دستور داده بود، اما با نزول سوره مائده و دستور مسح پاها در وضو، سنت شستن پاها منسوخ شد. اما کسانى که ناسخ را از منسوخ نمى شناختند به سنّت منسوخ عمل کردند و اختلاف شکل گرفت، غافل از آنکه در این مورد باید به قرآن و آیه ناسخ عمل شود، زیرا که این آیه در سوره مائده آخرین سوره ای که بر پیامبر(ص) نازل شده قرار دارد.

مسح پا در سیره صحابه و تابعین

آیا سیره صحابه و تابعین بر وجوب مسح بوده یا شستن؟

سیره صحابه و تابعین بر وجوب مسح بوده نه شستن، مثلا صفیان گوید: «على(ع) را دیدم که وضو گرفت و روى پاها را مسح کشید»، هم چنین حمران می گوید: «عثمان را دیدم که آب طلبید، سه بار دستهایش را شست، مضمضه و استنشاق کرد، سه بار صورتش را و سه بار دو ذراع خود را شست و سر و پشت پایش را مسح کشید». از سویی عکرمه از ابن عباس نقل مى کند: «وضو، دو شستن است و دو مسح» و عبدالله عتکى از عکرمه نقل مى کند: «پا شستن ندارد، آنچه درباره پاها نازل شده است مسح است».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الحسينُ عليه السّلام :

اَنا قَتيلُ الْعَبْرَةِ لا يَذْکُرُنى مؤ مِنٌ اِلاّ بَکى .

من کُشته اشکم . هيچ مؤ منى مرا ياد نمى کند مگر آنکه (بخاطر مصيبتهايم ) گريه مى کند.

بحارالانوار، ج 44، ص 279