نقش مسلمانان در تأسيس و ترويج «علوم»

آيا اسلام و مسلمانان در تأسيس و ترويج رشته های مختلف علوم نقش داشته اند؟

اهميت اسلام به علم و تعليم و تعلم سبب گرديد كه در مدّت كوتاهى كتاب هاى فراوانی در رشته هاى مختلف علمى تأليف و تصنيف شود كه بخشى به صورت ترجمه و بخشى به صورت تحقيقات جديد منتشر شد. دانشمندان غربى فصل مهمّى از تاريخ تمدن اسلام را به نهضت علمى مسلمين اختصاص داده و رشته هاى مختلف علوم را با ذكر نام دانشمندانِ هر يك از علوم برشمرده اند. به اعتراف صريح مورّخان غربى، نهضت علمى اروپا از نهضت علمى مسلمين مايه گرفته و اروپائيان در نهضت علمى، خود را مديون دانشمندان اسلامی می دانند.

منحصر نبودن «تعليم و تعلم» به علوم ديني

آيا اهميت «تعليم و تعلم»، منحصر به علوم ديني است؟

تأكيد قرآن و روايات درباره فراگرفتن علوم، منحصر به علوم دينى نيست. مسئله تعليم اسماء در قضيه آدم(ع)، تعليم بيان از سوي خدا در سوره «الرّحمن»، علم تعبير خواب، علم زره بافي داود(ع)، تعليم علوم از سوي خضر(ع) به موسي(ع)، علم سخن گفتن با پرندگان، علم سدسازي و سفارش به يادگيري علم نجوم و .... همگي دلالت بر تجویز تعليم علومي غير از علوم ديني دارد.

شعر و شعراء از ديدگاه قرآن

شعراء در قرآن چه جایگاهى دارند؟

در سوره شعراء، در آيات 224-227 اين سوره آمده است: «وَ الشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ * ... إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ ...»؛ (شاعران کسانى هستند که گمراهان از آنان پیروى مى کنند* ... مگر کسانى (از آنها) که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادند...). در اين آيات، آیه: «إِلاَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ ...»، به شعرائى نظر دارد که براى رشد و شکوفائى اسلام و مبارزه با کفر و شرک شعر مى سرودند، آنها صریحاً از آیه «وَالشُّعَرَآءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ» استثنا شده اند.

دلالت آیه «نفر» بر لزوم تعلیم و تعلم

آیه «نفر» چگونه بر لزوم تعلیم و تعلم دلالت می کند؟

آيه 122 سوره «توبه» می فرماید: «چرا از هر گروهى طايفه اى كوچ نمى كنند تا در دين آگاهى يابند و به هنگام بازگشت به سوى قوم خود، آنها را انذار نمايند ...». اين آيه نه تنها فراگيرى آيين الهى را واجب مى شمرد بلكه تعليم دادن آن را بعد از فراگيرى نيز لازم مى داند. در این آیه به جهت بیان اهمیت مهاجرت برای فراگیری دانش از واژه «نفر» که مربوط به كوچ كردن به سوى «ميدان جهاد» است، استفاده شده است.

تفسیر ناصحیح «صوفیه» از حدیث «لیس العلم بکثرة التعلم»

چه نقدهایی بر برداشت و تفسیر نادرست صوفیه از حدیث «لیس العلم بکثرة التعلم» وارد است؟

اولا: به فرض اينكه مراد از آن حديث دست كشيدن از تعلیم باشد، آيا مي توان با یک روایت از آن همه آيات و اخبار درباره اهميت تعليم و تعلم دست كشيد؟ ثانیا: اگر روش تعلیم و تعلم خطاست چرا پیران خانقاه در مسائل علمى و فهم و تفسیر قرآن مجيد و اخبار اهل بيت(ع) اينقدر عاجزند؟ و اگر اتفاقا در ميان متصوفه کسی همچون «غزالی» پیدا شود که اطلاعات دينى و علمى دارد، از بركت تحصيلات رسمى است نه گوشه نشینی و ذکر و ورد در خانقاه!

اهميت «تعليم و تعلم قرآن»

بر اساس روایات اسلامی «تعلیم و تعلم قرآن» چه جایگاهی دارد؟

اسلام درباره تعليم و تعلم قرآن سفارش كرده كه تا انسان زنده است قرآن را ياد بگيرد و يا در حال يادگيري باشد؛ چراکه تعليم و تعلّم قرآن نقش بسزائى در نزديك كردن بنده به مولاى حقيقى و ربّ العالمين دارد و مى تواند منبع بزرگ معرفت براى شناسائى هر چه بهتر حق باشد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الرضا عليه السلام :

«ان يوم الحسين اقرح جفوننا و اسبل دموعنا و اذل عزيزنا بارض کرب و بلاء و اورثناءالکرب و البلاء الي يوم الانقضاء»

بحارالانوار، ج 44، ص 284