از نظر اسلام بهترين رياضت، پرهيز از گناه و سپس بعضى از خواسته های نفسانىِ مباح است؛ كه در زندگانى معصومین(ع) نیز ديده مى شود. آنها گاه لباس خشن مى پوشيدند و به غذاهاى ساده قناعت مى كردند و به شب زنده داری مى پرداختند و اين رياضت ها نورى بر نورانيّت آنها مى افزود. البته بعضی از این روشها مربوط به افراد خاص بوده و به همه توصيه نشده است.

مخالفان حجاب، علل گوناگونی را ذکر کرده اند؛ از جمله: 1- برخی رهبانیت را انگیره حجاب می دانند. در پاسخ می توان گفت: در این اندیشه ممکن است حجاب را ثمره رهبانیت دانست، اما اسلام هرگز به چنین علتی استناد نکرده است. از سویی حجاب قبل از مسیحیت نیز وجود داشته است. 2- عدم امنیت علت تعیین حجاب است. اما اسلام  ناامنی را علت اساسی نمی داند زیرا در این صورت با برقراری امنیت، دیگر حجاب لازم نیست. 3- حسادت مرد سبب حجاب می شود. زیرا مرد نمی خواهد مرد دیگری به زن او نگاه کند. اما اسلام غیرت را علت اساسی حجاب نمی داند.

از نگاه ابن عربى، رياضت و مجاهدت وادار كردن نفس بر كارهاى سخت و شاق بدنى و مخالفت هوا و هوس به طور دائم و هميشگى است. سالكان بنا به دستور مرشد، براى تهذيب اخلاق نفسانى به رياضت هاى مختلف مى پرداختند چنانكه برخى از سالكان به ترك مال و جاه و شغل، يا ديگر دلبستگي هاى زندگى مأمور مى شدند؛ حتی برخى از مريدان به گدايى! و خدمات خانقاهى از قبيل شستشو و رفت و روب مى پرداختند، با هدف اینكه از اسارت «خود طبيعى» آزاد شده و داراى اراده اى قوى گردند.

كارهاي نامعقولی از بعضى صوفيان به عنوان رياضت نقل شده كه عقل انسان را حيران مى كند؛ از جمله در شرح حال «شبلى» مى نويسند: «شبلى، سردابى داشت و آغوشى چوب با خود می برد و هرگاه دچار غفلت مى شد با آنها بر بدن خود می زد تا چوب می شکست و برای بی خوابی جهت عبادت نمک در چشم می کرد» یا ابوسعید شبها معلق در چاه تا طلوع، قرآن می خواند یا هفت سال خار بيابان و سرگز می خورد و عبادت می کرد. آيا در حالات هيچ يك از انبياء و اولياى خدا و اصحاب ائمه(ع) چنين حركات ناشايست و جنون آميزى ديده شده است؟!

مداومت در عمل، سخت تر از انجام خود عمل است. به فرموده امام على(ع): «با فضيلت ترين عمل، عملى است كه مداوم باشد گرچه كم باشد». مداومت بر عمل در ابتدا سخت است؛ ولی موجب ریاضت نفس می شود. در روایتی آمده است که می فرماید: «عمل كم مداوم، بهتر از عمل زيادى است كه موجب خستگى و افسردگى شود». در روايت دیگر آمده كه يك سال بر عمل مداومت كنيد، زيرا در هر سال يك شب قدر است مداومت كنيد تا آن شب را درك كنيد. در شرح حال علمایی مثل مرحوم کلباسی، شیخ انصاری و ... آمده که بر اعمال عبادی خود مداومت شدید داشته اند.

دیدگاه های مختلفی از سوی مکاتب دینی در ارتباط با «فلسفه زندگی» ارائه شده است؛ مثلا هدف از زندگی در مکتب بودا ترک لذایذ و تن دادن به ریاضت ها برای وصول به «نیروانا»، یعنی انسانِ اعلی است. و نزد هدونیست ها پرورش غرایز طبیعی و استفاده از آنها برای تحصیل لذت می باشد. از سویی فلاسفه اسلامی می گویند: «فیاضیت مطلقه خدا ایجاب فیض بخشی دارد، و جهان آفرینش محصول عالیه فیض او است». همچنین جمعی از عرفا، هدف خداوند از خلقت موجودات را تجلّی خود در جهات ممکنات می دانند.

نهضت رهبانیت به جریان زهدگرایانه ای اطلاق می شود که از قرن چهارم در مناطق شرقی دنیای مسیحی و پس از آن در غرب آغاز شد. رهبانیت در نزد مسیحیان به معنای کناره گیری از امور متداول دنیوی برای اشتغال به عبادت و امور دینی است. در اوایل قرن چهارم، ثروت و رفاه به جامعه ی مسیحیان راه یافت و دنیا گرایی کام بسیاری را تغییر داد. به همین دلیل، برخی احساس کردند که زندگی فداکارانه ی مسیح(ع) را دنبال نمی کنند و باید با ریاضت و زهد به تقویت ایمان خود اهتمام کنند.

جمعى از فلاسفه قديم مى گويند: سرچشمه وحى همان عقل فعّال است، آنها معتقدند پيامبران با عقل فعّال رابطه نزديك داشتند و از آن الهام مى گرفتند ولی دليلى بر این ادّعا نمی آورند. اما عقيده جمعى از فلاسفه امروز اين است كه وحى همان تجلّى شعور ناآگاه يا رابطه مرموزى با حقايق اين جهان است كه گاه از نبوغ باطنى و گاه رياضت و تلاش و كوشش هاى ديگرى از اين قبيل حاصل مى شود. اما هيچ كدام از این دو نظریه با حقيقت وحى، آن گونه كه از قرآن استفاده مى شود منطبق نيست.