سفيان بن عوف غامدى می گوید: معاويه به من گفت: با لشگری انبوه مسير فرات را پيش بگير و به شهر هِيْت و انبار و مدائن شبیخون بزن و به هر آبادى كه رسيدى خراب كن و هركس را كه با خودت همفكر نديدى بكُش و اموال را غارت کن. که اين شبيخون ها بر مردم عراق، دل هايشان را به هراس مى افكنَد و هواداران ما را نيز كه در فكر جدا شدن از آنان اند، جرئت مى بخشد و كسانى را كه از پيشامدها مى ترسند، به سوى ما مى كشانَد.

منابع زیادی نقل کرده اند: هنگامى كه امام علی(ع) به صفین می رفت در کربلا و در کنار فرات توقف کرد و نماز خواند و گریه زیاد کرد و به برخی از یارانش گفت: اینجا كَرب و بلاء است و در اینجا فرزندم حسین کشته می شود وهیچ کس او را یاری نمی کند و در اینجا گروهی به شهادت می رسند که بدون حساب وارد بهشت می شوند.

عبّاس بن على(ع) بعد از شهادت بنی هاشم، از حسين(ع) اجازه ميدان خواست. امام(ع) فرمود: «اينك كه آهنگ ميدان دارى براى اين كودكان، آبى تهيّه كن». عباس(ع) به سوى فرات روانه شد و چهار هزار مأمور فرات را شكافت و هشتاد نفر از آنان را به هلاكت افكند و آنگاه مشك را پر از آب کرد. دشمن که پشت درختها كمين كرده بودند ابتدا دست راست و سپس دست چپ ایشان را از بدن جدا كردند. سپس تيرى بر بدن مباركش نشست و مردى از قبيله تميم با عمود آهنين بر فرق مباركش زد و او را به شهادت رساند.

نقل ها و گزارش های مختلفی از وقایع روز عاشورا و جزئیات چگونگی به شهادت رسیدن امام حسین(ص) وجود دارد که قدر مشترک همه آنها تشنگی ایشان در هنگام شهادت است.

وى ابوالمعالى سالم بن على بن سلمان بن على، معروف به ابن عودى تغلبى است، که به نیلى، منسوب به شهر نیل که نزدیک نهر نیل در امتداد فرات از ناحیه جنوب شرقى قرار دارد معروف است. ولادت او در شهر نیل در سال (478) بوده است . و سال ولادت وى ـ یعنى (478) ـ و اینکه عماد الدین اصفهانى او را در سال (554) در همامیّه نزدیک واسط ، دیده است، نشان مى دهد که مدّتى طولانى بعد از سال (554) زنده نمانده است.

به محض ورود یاران امام به میدان، لشگریان معاویه براى تسلّط بر فرات درگيرى را آغاز کردند که به شکست شامیان انجامید، اما امام آب را بر روی یاران معاویه آزاد گذاشت. در آغاز ماه ذى الحجه معاویه سنت الهی را زیر پا نهاد و جنگ را آغاز کرد. در محرّم سال 37 ميان دو گروه آتش بس اعلام شد، اما باز سپاه معاویه آتش جنگ را شعله ور ساختند و در دهم صفر كه سپاه امام در آستانه پيروزى قطعى قرار داشت، عمرو بن عاص با مکر و حيله، یاران امام را فریب داد و فرصت پيروزى را از آنان گرفت.

وقتی حبیب بن مظاهر از کوفه گریخت و شبانه خود را به کربلا رسانید به امام حسین(ع) عرض كرد: در اين منطقه تيره اى از بنى اسد زندگى مى كنند، اگر اجازه مى دهى با آنان صحبت كنم كه براى يارى تو به كربلا بيايند. امام موافقت فرمود؛ حبيب نيمه شب خود را به آنان رساند و آن ها دعوت حبیب را پذیرفتند اما جاسوسان خبر را به عمر سعد رساندند و او لشکری چهارصد نفری را به سوی آن ها فرستاد. در نزديكى فرات، دو گروه به يكديگر رسيدند و جنگ سختى در گرفت، تعدادى از قوم بنى اسد كشته شدند و بقيه متوارى گشتند.