امام علی(ع) درباره ریشه اصلی فتنه ها می فرمايد: «آغاز پيدايش فتنه ها، پيروى از هواها و هوسها و بدعتهاي مخالف كتاب خداست؛ که گروهى چشم و گوش بسته و نادان، يا هواپرست آگاه، به پيروى از فتنه گران بر مى‏ خيزند و از هوس‏ ها و بدعتهاى آنان حمايت مى‏ كنند. [فتنه گران، براى رسيدن به مقاصد خود حق و باطل را به هم مى‏ آميزند. و] اگر باطل از آميختن با حق جدا مى‏ گرديد [ديگر] بر طالبان حق پوشيده نمى‏ ماند؛ در اين حالت شيطان بر پيروان خود مسلّط مى‏ شود و تنها آنان كه مشمول رحمت خدا بوده‏ اند نجات مى‏ يابند».

بى شك، مذمّت و نكوهش شديدى كه در روايات از «بدعت گذار» شده است به خاطر خطراتى است كه بدعت براى اصالت دين دارد و اگر بابِ بدعت در دينِ خدا گشوده شود و مردم با افكار نارساى خود و سليقه هاى مختلف دين خدا را تغيير دهند، بعد از مدّتى چيزى از دين خدا باقى نمى ماند و راه تغييرات براى هواپرستان و سودجويان گشوده مى شود و آيين حق همچون بازيچه اى در دست اين و آن، پيوسته دستكارى خواهد شد.

در ظاهر بین آیات و روایات، در مورد «اکثریت» تعارض است اما وقتی به آیات و روایات در «مدح اکثریت» توجه می کنیم می بینیم معیار آن، اکثریت آگاه و همسو با قرآن و سنت بوده و آیاتی که «ذم اکثریت» کرده، مقصود اکثریت ناآگاه است که به دین اهمیت نمی دهند و امروزه بسیاری از انحرافات و بدبختی ها بخاطر رعایت نکردن همین نکته است؛ و چه بسا برخی قدرت طلبان و هواپرستان از طریق تبلیغات، توده ناآگاه را به دنبال خود می کشند و به اهداف خود می رسند.

در آیه 44 سوره «فرقان» مى خوانیم: «آنها که معبودشان هواى نفسشان است، همچون چهارپایانند، بعد از آن ترقى کرده و اضافه مى کند: «بلکه از آنها گمراه ترند!». شبیه این تعبیر در آیه 179 سوره «اعراف» نیز آمده است که درباره دوزخیانى که به حکم استفاده نکردن از گوش و چشم و عقل خود، به چنان سرنوشتى گرفتار مى شوند، مى فرماید: «آنها همچون چهارپایانند بلکه گمراه تر».

امام(ع) درباره شش صفت از صفات رذيله هشدار شديد داده می فرمایند: «آگاه باشيد! رياكارى هر چند كم باشد، شرك است. هم نشينى با هواپرستان ايمان را از انسان دور مى كند و شيطان را به حضور مى كشاند. از دروغ بپرهيزيد؛ چراكه دروغ از ايمان بركنار است. راستگو بر ساحل نجات است و دروغگو بر لب پرتگاه هلاكت. حسد نورزيد كه ايمان را نابود مى كند، آن گونه كه آتش هيزم را مى خورد. كينه يكديگر را در دل نگيريد كه بركت را از ميان مي ‏برد. آرزوهاى دور و دراز، عقل را به غفلت وامى دارد و ياد خدا را به فراموشى مى سپارد».