احتمال نظم و هماهنگی در امور اتفاقی و تصادفی در حد صفر است. نظم و هماهنگی در پدیده های عالم، شائبه اتفاقی و تصادفی بودن آفرینش را از موضوعیت می اندازد و خبر از خالقی دانا، توانا، هوشمند و حسابگر برای آن می دهد. ما هرگز نمى ‏توانيم اندازه‏ گيرى موجودات مختلف اين جهان و كميت و كيفيت حساب شده آن را معلول تصادف بدانيم، زیرا با «حساب احتمالات» سازگار نيست. ما روی هر پدیده ای که مطالعه کنیم خواهیم دید که ساختار آن از انسجام و عملکرد آن از قوانین مشخص و ثابتی پیروی می کند. ما هر قدر مطالعات خود را دقيق تر و عميق تر كنيم به وحدت و يگانگى خالق جهان هستی ايمان بيشترى پيدا خواهيم كرد و امکان ناپذیری پدید آمدن آن بر اساس تصادف را عمیق تر درک خواهیم نمود.

آیه «لیس کمثله شیء»، تفسيرى از توحید ذاتی می باشد. خداوند هيچ مثل و مانندى ندارد و وجودى است بى نهايت از هر نظر، لذا تصوّر كنه ذات او براى ما غير ممكن است و حدیث معروف «ما عرفناک حق معرفتک» نیز به این مسئله اشاره دارد. همچنين در عالی ترین وجه به ترسیم یگانگی در سوره توحيد می پردازد؛ «الله اَحَدٌ» كامل ترين توصيف معرفة الله است؛ «الله» اشاره به ذاتى است كه داراى تمام صفات كمال است و «اَحَدْ» اشاره به نفى تمام صفات سلبيه است و «الله الصمد» اشاره اجمالى به تمام صفات ثبوتيه و سلبيه پروردگار می باشد.

خواندن نماز به زبان عربى که از جامع ترین زبان هاى دنیاست، یکى از نشانه هاى جهانى بودن دین اسلام و نشانه یگانگى مسلمانان است؛ زیرا جمعیّتى که در یک صف و در یک جبهه قرار مى گیرند، ناگزیرند زبان واحدى داشته باشند که به وسیله آن تفاهم کنند. در واقع همان طور که مسأله توحید و یگانگى، در تمام اصول و فروع اسلام یک زیربناى اساسى محسوب مى گردد، نماز به سوى قبله واحد، در اوقات معیّن و به یک زبان مشخّص، نمونه اى از این وحدت است.

با مطالعه تاریخ ادیان گذشته می بینیم منحرفان از خط توحید، رب النوع هایی برای این جهان قائل بودند و گمان می کردند که هر یک از انواع موجودات نیاز به رب النوع مستقفلی دارد که نوع آن را تربیت و رهبری کند، گویا برای تربیت این انواع، خدا را کافی نمی دانستند. پرستش بتها و ارباب قرار دادن أحبار و رهبان در یهود هم از همین تفکر نشأت گرفته و قرآن شدیدا آنرا نکوهش کرده است.

منظور از شهادت خداوند بر یگانگی خود، شهادت عملى و فعلى است نه قولى، یعنى خداوند با پدید آوردن جهان آفرینش که نظام واحدى در آن حکومت مى کند، قوانین آن در همه جا یکسان، و برنامه آن یکى است، عملا نشان داده که آفریدگار و معبود در جهان یکى بینش نیست، و همه از یک منبع سرچشمه مى گیرند، بنابراین ایجاد این نظام واحد، شهادت و گواهى خداست به یگانگى ذاتش.

روزِ غدیر خم نعمان بن حارث فهرى به پیامبر(ص) گفت:به ما دستور دادى شهادت به یگانگى خدا و این که تو پیامبری بدهیم ، ما هم شهادت دادیم...تا این که على را به جانشینى خود منصوب کردى، و گفتى : «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ». آیا این سخن از ناحیه خداست؟ پیامبرفرمود: آری . نعمان گفت: «اللّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماء»، اینجا بود که سنگى از آسمان بر سرش فرود آمد و او را کشت و این آیات درباره او نازل شد.