توحید ذاتى یعنى یکتایى ذات پاک خداوند به عنوان خالق تمام جهان هستى که مبدأ تمام امور است. مراد از توحید صفاتى این است که هر یک از صفات خداوند عین دیگرى است؛ بر خلاف صفات انسان که هر یک از صفات او غیر از دیگرى است. تفسیر دیگرى نیز براى توحید صفاتى و جود دارد و آن این که صفات خداوند را هیچ موجود دیگرى ندارد و او در صفاتش یکتاست. امام علی(ع) می فرماید: «هر کس خدا را [با صفاتى همچون صفات مخلوقات] توصیف کند، او را با امور دیگرى قرین دانسته و دوگانگى در ذات او قائل شده و به راستى او را نشناخته است».

بسيارى از مردم مى گويند معناى توحيد ذات اين است كه خدا يك است و دو نيست. اين تعبير، تعبير درستى نمى باشد؛ زيرا مفهوم اش واحد عددى است؛ - يعنى دومى براى خدا تصوّر مى شود امّا وجود خارجى ندارد - و مسلّماً اين سخن نادرست است. صحيح اين است كه گفته شود معناى توحيد ذات اين است كه خدا يكى است و دومى براى او تصوّر نمى شود. يا به تعبير ديگر: خدا شبيه و نظير و مانند ندارد؛ نه چيزى به او شبيه است، و نه او به چيزى؛ چرا كه يك وجود بى نهايت كامل، داراى چنين صفتى مى باشد.

آیه «لیس کمثله شیء»، تفسيرى از توحید ذاتی می باشد. خداوند هيچ مثل و مانندى ندارد و وجودى است بى نهايت از هر نظر، لذا تصوّر كنه ذات او براى ما غير ممكن است و حدیث معروف «ما عرفناک حق معرفتک» نیز به این مسئله اشاره دارد. همچنين در عالی ترین وجه به ترسیم یگانگی در سوره توحيد می پردازد؛ «الله اَحَدٌ» كامل ترين توصيف معرفة الله است؛ «الله» اشاره به ذاتى است كه داراى تمام صفات كمال است و «اَحَدْ» اشاره به نفى تمام صفات سلبيه است و «الله الصمد» اشاره اجمالى به تمام صفات ثبوتيه و سلبيه پروردگار می باشد.