آنچه در اینجا به عنوان «کمال اخلاص» بیان شده، نفی صفات «ممکنات» از خداوند است. زیرا توصیف خداوند با آن صفات موجب قرین سازی او با چیزی دیگر و قائل شدن به دوگانگی و تصوّر اجزاء برای ذات خداوند است؛ امری که با «واجب الوجود» بودن خداوند منافات دارد و باطل است. بلکه صفات و ذات خداوند تفکیک پذیر نیستند و ما معتقد به «عینیّت ذات و صفات» الهی می باشیم.

قرآن مسأله ازليّت و ابديّت وجود خداوند را با كمال وضوح بيان كرده است؛ هرچند واژه «ازل» و «ابد» را به كار نبرده، ولى تعبيراتى مانند واژه اوّل و آخر و باقى و عدم فنا و هلاكت را به كار برده كه بيانگر مفهوم ازليّت و ابديّت است. «ابد» نيز در لغت به معناى مدت زمان طولانى است، و مفهوم واژه «آخر» را نمى رساند؛ بنابراين آنچه در مورد خداوند در قرآن ذكر شده از هر نظر گوياتر از واژه «ازل» و «ابد» است، هرچند در عصر و زمان ما اين دو واژه بر اثر كثرت استعمال در اين دو مفهوم، به مرحله وضوح رسيده است.

صمد در اصل لغت، به معنى شخص بزرگى است که همه نیازمندان به سوى او مى روند. و در آیه «الله الصمد» طبق روایات، مفهوم وسیع و جامعی دارد که همه صفات مخلوقات را از ساحتش نفی می سازد؛ چون همه صفات جزو صفات ممکنات و مخلوقات هستند و با این وجود خداوند از همه این ها برتر و بالاتر است.

خشم و غضب پروردگار به آن معنى که در انسان مى باشد نیست؛ زیرا خشم در انسان یک نوع هیجان و برافروختگى درونى است که سرچشمه حرکات تند و خشن مى شود، و نیروهاى وجود انسان را براى دفاع، یا گرفتن انتقام، بسیج مى کند، ولى در مورد پروردگار، هیچ یک از این مفاهیم که از آثار ممکنات است، وجود ندارد، بلکه خشم الهى به معنى برچیدن دامنه لطف و رحمت از کسانى است که مرتکب اعمال زشتى شده اند.
 

قرآن در سوره «اعراف» مشركان را به خاطر تحریف نام هاى خداوند تهديد کرده است؛ چراکه  آنان نام بت هاى خود را از نام خداوند مى گرفتند. به اين خاطر نبايد نام هايى را كه خدا براى خود نپذيرفته و شایسته مقام او نیست و مخصوص ممکنات است و یا نام هایی که معنای آن را نمی دانیم بر خداوند نهاد. به همين دليل بسيارى از دانشمندان معتقدند كه «اسماء الله»؛ (نام هاى خدا) توقيفى است؛ يعنى تنها اسماء و صفاتى را مى توان براى خدا برگزيد كه در آيات و روايات معتبر آمده باشد.

با نگاه به جهان هستى مى بينيم كه جهان مجموعه اى از پديده ها و حوادث است. سؤال اين است كه خداوندي كه علة العلل جميع ممكنات است و قديم و ازلى است چگونه موجودات يا حوادث در مقطع خاصّى از زمان رخ مى دهد و تداوم ندارد؟! پاسخ اين است كه خداوند فاعل بالأراده و بالاختيار است نه فاعل مجبور. وجود بعضى از ممكنات و عدم وجود بعض ديگر، يا وجود آنها در زمان خاصّى، دليل بر وجود صفت ديگرى غير از قدرت براى ذات پاك او مى باشد؛ و آن همان اراده و اختيار است.

در بحث هاى مربوط به صفات خدا ثابت شده است که صفات خداوند عین ذات پاک اوست و مانند صفات بشر زاید بر ذات نیست. به این معنا که در صفات ممکنات، ذات چیزى است و صفات چیزى دیگر؛ مثلا، علم غیر از ذات ما و عارض بر ذات ماست، ولى صفات خداوند چنین نیست؛ یعنى علم او عین ذات اوست و به عبارت دیگر ذاتى است که تمام علم، تمام قدرت و تمام حیات است. بنابر این منظور حضرت از این که کمال توحید و اخلاص، نفى صفت از خداست، در حقیقت نفى صفات زاید بر ذات مى باشد.

آیه «لَیسَ کَمثلِهِ شىءٌ»، در واقع پایه اصلى شناخت تمام صفات خداوند است نفی تشبیه و پاک شمردن خدا از نقایص ممکنات، اصل و اساس شناخت تمام صفات پروردگار است. زیرا خداوند موجودی است نامحدود و بی پایان، لذا بسیاری از مفاهیمی که درباره غیر خدا ثابت است مثل دوری و نزدیکی، آسانی و سختی و... درباره پروردگار بی معناست. به این دلیل است که می گویند: شناخت اصل وجود خدا آسان است اما شناخت صفاتش مشکل.