آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در سوره «اعراف» مشركان را به خاطر تحریف نام هاى خداوند تهديد کرده است؛ چراکه  آنان نام بت هاى خود را از نام خداوند مى گرفتند. به اين خاطر نبايد نام هايى را كه خدا براى خود نپذيرفته و شایسته مقام او نیست و مخصوص ممکنات است و یا نام هایی که معنای آن را نمی دانیم بر خداوند نهاد. به همين دليل بسيارى از دانشمندان معتقدند كه «اسماء الله»؛ (نام هاى خدا) توقيفى است؛ يعنى تنها اسماء و صفاتى را مى توان براى خدا برگزيد كه در آيات و روايات معتبر آمده باشد.

قرآن در سوره اعراف به وضع مشركان اشاره مى كند كه نام هاى خدا را كه بيانگر صفات او است، تحريف مى كردند، و آنها را بر اين كار تهديد کرده و مى فرمايد: (و بهترين نام‌ها براى خدا است؛ خدا را به آن[نامها] بخوانيد)؛ «وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ فَادْعُوهُ بِهَا». (و كسانى كه نامهاى او را تحريف مى كنند [و بر غير او مى نهند] رها سازيد)؛ «وَ ذَرُوا الَّذينَ يُلْحِدُونَ في أَسْمائِهِ».
«الِحاد» و «لَحْد» (بر وزن مَهْد) به معنى انحراف از حد وسط به يكى از دو طرف است، و اين كه «لحد» در قبر به اين نام ناميده شده به خاطر آن است كه يك سمت قبر را در قسمت پائين خالى مى كنند و جنازه را در آنجا مى گذارند كه به هنگام پر كردن قبر خاك بر او ريخته نشود.(1) در اين كه منظور از «الحاد» در نام هاى خدا در اين آيه چيست؟ بسيارى از مفسّران عقيده دارند مفهوم عامى دارد كه عمدتاً سه چيز را شامل مى شود.
نخست اين كه مشركان نام بت هاى خود را از نام خدا مى گرفتند، به يكى از بتها «اَللاّتُ» و به ديگرى «العُزّى» و به ديگرى «مَنات» مى گفتند كه به ترتيب آنها را از «اَللهُ» و «الْعَزيْزُ» و «اَلْمَنّانُ» مشتق مى دانستند. ديگر اين كه نبايد نام هايى را كه خداوند براى خود نپذيرفته و شايسته مقام او نيست، يا توأم با نقائصى است كه مخصوص ممكنات است بر خدا نهند؛ مانند: كلمه «أب»؛ (پدر) كه مسيحيان بر خدا مى نهادند. سوم نبايد نام هايى بر خدا نهند كه مفهوم آن را ندانند. به تعبير ديگر، نه تشبيه خدا به غير او جائز است، و نه تعطيل فهم صفات او، و نه گذاردن نام او بر ديگران.
اينها همه به خوبى نشان مى دهد كه در بحث اوصاف خدا بايد با احتياط تمام قدم برداشت، مبادا نام ها و صفاتى كه شايسته موجودات ناقص است براى ذات مقدّس او انتخاب شود. به همين دليل بسيارى از دانشمندان معتقدند كه «اسماء الله»؛ (نام هاى خدا) توقيفى است؛ يعنى تنها اسما و صفاتى را مى توان براى خدا برگزيد كه در آيات و روايات معتبر آمده باشد.(2)