منافات حدیث «كَمالُ الاِخْلاصِ لَهُ نَفْىُ الصِّفاتِ عَنْهُ»، با عینیّت ذات و صفات!

امام علی(ع) در بیان توحید می فرماید: «كَمالُ الاِخْلاصِ لَهُ نَفْىُ الصِّفاتِ عَنْهُ»؛ كمال اخلاص این است که صفاتِ خدا را از (خود) خدا نفی کنید! جدا کنید! آیا این با اعتقاد به «عینیت ذات و صفات الهی» منافات ندارد؟!

آنچه در اینجا به عنوان «کمال اخلاص» بیان شده، نفی صفات «ممکنات» از خداوند است. زیرا توصیف خداوند با آن صفات موجب قرین سازی او با چیزی دیگر و قائل شدن به دوگانگی و تصوّر اجزاء برای ذات خداوند است؛ امری که با «واجب الوجود» بودن خداوند منافات دارد و باطل است. بلکه صفات و ذات خداوند تفکیک پذیر نیستند و ما معتقد به «عینیّت ذات و صفات» الهی می باشیم.

کمال توحید، در نفی صفات خداوند

چگونه کمال توحید خداوند، نفی صفات از اوست؟
در خطبه اول نهج البلاغه از امیر المؤمنان(علیه السلام) نقل شده است: «و کمال توحیده الاخلاص له و کمال الاخلاص له نفی الصفات عنه»؛ (کمال توحید خدا، اخلاص برای اوست و کمال اخلاص، نفی صفات از خدا است). چگونه می توان گفت که کمال توحید و یگانگی او، در گرو نفی صفات از اوست؟!

در بحث هاى مربوط به صفات خدا ثابت شده است که صفات خداوند عین ذات پاک اوست و مانند صفات بشر زاید بر ذات نیست. به این معنا که در صفات ممکنات، ذات چیزى است و صفات چیزى دیگر؛ مثلا، علم غیر از ذات ما و عارض بر ذات ماست، ولى صفات خداوند چنین نیست؛ یعنى علم او عین ذات اوست و به عبارت دیگر ذاتى است که تمام علم، تمام قدرت و تمام حیات است. بنابر این منظور حضرت از این که کمال توحید و اخلاص، نفى صفت از خداست، در حقیقت نفى صفات زاید بر ذات مى باشد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):

جِهادُ الْکَبيرِ والصَّغيرِ والضَّعيفِ والْمَرأَةِ الْحَجُّ والْعُمْرَةُ.

جهاد بزرگ و کوچک، زنان و افراد ناتوان حج و عمره است.

سنن نسائى: 5/114