آنچه موجب شده این تهمت را به شیعه نسبت دهند، هم معنی دانستن «سب» و «لعن» است؛ در حالى که دو مفهوم متغایر دارند. دشنام و ناسزاگویى که عرب به آن«سبّ» مى گوید در اسلام حرام است ولی«لعن» به معنى بیزارى از اعمال زشت یک فرد، خواه از صحابه باشد یا از تابعان یا از گروه هاى دیگر، لازمه ایمان به دین و احکام آن و شاخه اى از امر به معروف و نهى از منکر به شمار مى آید و از شئون انسان هاى وارسته است. خداوند متعال و پیامبر(ص) نیز افرادی را لعن کرده اند.

مقصود از امر به معروف و نهى از منکر که دو رکن بزرگ اجتماعى اسلام به شمار مى روند، همان دعوت و راهنمایى افراد به کارهاى نیک و سودمند، و بازداشتن آنان از کارهاى زشت و مبارزه با انواع انحراف هاى اجتماعى و اخلاقى است. در شیوه زندگى دسته جمعى و با وجود سرنوشت مشترک، مبارزه با فساد و دعوت مردم به کارهاى نیک، یک وظیفه خطیر اجتناب ناپذیر است. در چنین اجتماعى تمام افراد، در سود و زیان اعمال یکدیگر کاملا سهیم بوده و در نتیجه عمل یک فرد دامنگیر همه افراد شده و دود آن به چشم همه افراد جامعه می رود.

جمعى از دانشمندان اسلامى معتقدند: وجوب امر به معروف تنها با دلیل نقلى ثابت شده، و عقل فرمانی در این رابطه ندارد. اما با توجه به پیوندهاى اجتماعى، هر زیان فردى امکان این را دارد که به صورت یک «زیان اجتماعى» در آید. از پیامبر(ص) نقل شده: «یک فرد گنهکار، در میان مردم همانند کسى است که با جمعى سوار کشتى شده، و در وسط دریا، موضع نشست خود را سوراخ کند، و در پاسخ به اعتراض دیگران بگوید: من در سهم خود تصرف مى کنم! اگر دیگران او را از این عمل باز ندارند، طولى نمى کشد همگى در دریا غرق مى شوند.

برخی اجرای امر به معروف را سبب هرج و مرج در جامعه می دانند، اما در جواب گفته می شود؛ امر به معروف و نهى از منکر داراى دو مرحله است: نخست جنبه عمومى دارد که از تذکر و اعتراض و انتقاد تجاوز نمى کند. اما مرحله دوم که مخصوص جمعیت معینى است و از شئون حکومت اسلامى است، به این معنى که اگر نیاز به شدت عمل و اجراى حدود باشد، این جمعیت زیر نظر حاکم شرع و متصدیان حکومت اسلامى انجام وظیفه کنند. بنابراین، با توجه به مراحل و مقررات امر به معروف و نهى از منکر، هیچ گونه هرج و مرجى در اجتماع تولید نمى شود.

دستور«امر به معروف و نهى از منکر»، یک دستور عام است که همه مسلمین نسبت به یکدیگر دارند، ولى از آیات قرآن مانند آیه 6 سوره تحریم و روایاتى که درباره حقوق فرزند و مانند آن در منابع اسلامى وارد شده، به خوبى استفاده مى شود که: انسان در مقابل همسر و فرزند خویش، مسئولیت سنگین ترى دارد و موظف است تا آنجا که مى تواند در تعلیم و تربیت آنها بکوشد، آنها را از گناه بازدارد و به نیکى ها دعوت نماید، نه این که تنها به تغذیه جسم آنها قناعت کند.

با توجه به اسناد تاریخی مانند؛ نامه ها، خطبه ها و وصایای امام، به خوبى روشن مى شود که قیام امام حسین(ع) از مقوله  قیام های دفعی و هیجانی نبوده؛ بلکه آگاهانه و بر اساس احساس وظیفه و با توجه به تمام خطرات بوده است. ایشان نه تنها خود آگاهانه از شهادت استقبال کرد، بلکه برای انتخاب آگاهانه یارانش، شب عاشورا آنان را آزاد گذاشت که اگر خواستد، بروند، و اعلام کرد که هر کس تا فردا با او بماند، کشته خواهد شد.