فلسفه «شفاعت»، نه تشويق به گناه است، نه چراغ سبز براى معاصى، نه عامل عقب افتادگى است و نه چيزى شبيه پارتى بازى در جامعه هاى دنياي امروز؛ بلكه يك مسئله مهم تربيتى است كه از جهات گوناگون آثار مثبت و سازنده اي در بردارد. آری شفاعت باعث ايجاد اميد و مبارزه با روح يأس و از طرفی موجب ايجاد رابطه معنوى با اولياء الله مي شود.

وجود «نامه اعمال» به انسانها هشدار مى دهد كه مراقب گفتار و رفتار خويش باشند كه همه چيز ثبت مى شود و در قيامت بى كم و كاست ارائه خواهد شد. البته احاطه علمى پروردگار مافوق همه اينهاست؛ ولى در غالب مردم، توجه به اين حقيقت مى تواند منشأ آثار فراوانى باشد. ايمان به مسئله نامه عمل و فرشتگانى كه شب و روز با انسانند و مأمور ثبت و ضبط اعمالند و ايمان به اين حقيقت كه در صحنه محشر، نامه اعمال در برابر ديده همگان گشوده مى شود و تمام گناهان مستور نمايان مى گردد و مايه رسوايى مي شود عامل بازدارنده عجيبى از گناهان است. به عكس نامه اعمال نيكوكاران سبب آبرو، اعتبار و افتخار آنها مى گردد.

جوانان در مورد شيطان، سؤالاتى دارند. 1. چرا شيطان وسوسه‌گر خلق شد؟ خدا شيطان را پاك آفريد و شيطان نيافريد و تكبّر و حسد سبب سقوطش شد. 2. اگر جزءِ ملائكه بوده چرا از فرمان الهى تمرّد كرد؟ شيطان از جنّيان بود نه از ملائكه. 3. ما براى سعادت آفريده شده‌ايم پس موجود مزاحم شيطان براى چيست؟ شيطان بى‌اختيار در انسان نفوذ نمى‌كند و اين ما هستيم كه دروازه قلب خود را باز مى‌كنيم؛ البته شيطان براى آنانكه در راه سعادتند اسباب تكامل است؛ چون با گلاويز شدن با آدم، ايمان تقويت مي‌شود.

مطابق روايات، خداوند متعال هنگام ظهور امام زمان(عج)، امدادهاى غيبى را به كمك آن حضرت خواهد فرستاد، از جمله: غافلگیری و غفلت دشمنان، ايجاد رعب و وحشت ميان دشمنان، جذب تمام مسلمين بوسیله شعارها و اموری که مورد اتفاق همه مسلمانان است و حضور ملائكه در رکاب حضرت(عج).

امام علي(ع) درباره فضیلت اهل بیت(ع) می فرماید: «ما درخت پر بار نبوّت و جايگاه رسالت و محلّ رفت و آمد فرشتگان و معادن علم و چشمه سارهاى حكمتيم، ياور و دوستدار ما در انتظار رحمت حقّ است و دشمنِ كينه توز ما در انتظار مجازاتِ حقّ است». حديث «علي همواره با قرآن است و قرآن با علي است»، و همچنين حديث «من شهر علمم و علي در آن است»، از احاديث معروفى است كه در كتب شيعه و اهل سنّت وارد شده و همه گواه بر اين است كه اين خانواده، معادن علم و سرچشمه هاى حكمت بوده اند.

درباره اينكه آيا خداوند فرزند دارد يا نه، بايد گفت: سه گروه معتقدند که خداوند فرزند دارد: 1. مسيحيان كه حضرت عيسى(ع) را فرزند خدا می دانند. 2. يهوديان كه عُزير را فرزند خداوند مي دانند. 3. مشركان عرب كه ملائكه را دختران خدا مي دانستند. هر سه عقيده باطل است؛ چرا كه داشتن فرزند لازمه اش جسمانى بودن و نياز داشتن و اختيار كردن همسر است و خداوند از همه اين امور پاك و مبرّا است.

امتیاز انسان بر سایر موجودات «علم» اوست. قرآن می فرماید: «اى آدم، آنها را از اسامى و اسرار موجودات آگاه كن و هنگامى كه آدم(ع) آنها را آگاه ساخت فرمود: نگفتم آنچه را شما آشكار يا پنهان مى كنيد مى دانم؟». اين سخن پس از اين بود كه ملائكه جنبه فساد انسان را در نظر گرفته بودند؛ ولى پس از اينكه آگاهى و دانش او را درك كردند، خاضع شده و سر تسليم فرود آوردند. بنابراین علم و دانش او موجب امتيازش شد و انسانها هم به نسبت علم خود بر ديگرى برترى دارند. پیامبر(ص) تاکید کرده که قیمت هر فرد به اندازه علم اوست.

حضرت علی(ع) پس از ضربت خوردن و ديدن بی تابی دخترانشان فرمودند: «اگر مي‏ديدي آنچه را كه من ديدم، گريه نمي ‏كردي. عرض كرد شما چه مي ‏بيني؟ فرمود: مي ‏بينم كه صفوف ملائكه و انبيا(ع) همه منتظرند كه من بروم و براي استقبال از من صف بسته‏ اند؛ اينكه گريه ندارد!». امام حسين(ع) در سفر كربلا مي فرمايد: «خيلي مشتاق ديدار اجداد و پدر و برادرم هستم؛ همان‏طور كه يعقوب مشتاق ملاقات يوسف بود». رسول خدا(ص) در اواخر عمر خود به حضرت علي(ع) فرمود: «وقتي غسلم دادي و كفن كردي مرا بنشان و هر چه خواستي بپرس و يادداشت كن».

امام صادق(ع) از امام علي(ع) روايت كرده كسي كه شب را به قيام و نماز بگذراند بسته به مدت بيداري در شب ثواب هايي مي برد. ‌اگر يك دهم شب را به عبادت بپردازد، معادل آنچه در شب رشد مى كند حسنه دريافت مي كند تا مي رسد به آنجا كه اگر تمام شب را به تلاوت قرآن و ركوع و سجود و ذكر مشغول باشد، خارج مي شود از گناهان مثل روزي كه از مادر متولد شده و ثواب هاي ديگري كه در تصور انسان نمي گنجد به او عطا مي كنند.

در اين كه چرا آن روز، به «قيامت» و بپاخاستن تعبیر شده، خود قرآن از اين مسأله پرده برداشته مى گويد: «روزى كه مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان مى ايستند»؛ همچنين در آن روز فرشته اعظم خداوند كه نامش روح است با ساير ملائكه در يك صف براى اجراى فرمان خدا قيام مى كنند؛ و نيز در آن روز شاهدان و گواهان، براى شهادت بر اعمال انسان ها بپا مى خيزند؛ هم چنين در آن روز حساب و كتاب، برپا مى شود. اضافه بر اينها، قيام مردگان از قبرها، خود يكى از دلايل اين نام گذارى است.